VN-top reduceert agro-ecologie tot “regeneratieve landbouw”

‘Hoog tijd voor een grondige verandering van onze voedselsystemen’

IIRR / Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

De mensen wier rechten geschonden worden hebben vaak niet de macht, middelen of organisatie om hun stem te laten horen en betekenisvol deel te nemen aan het debat over een hervorming van de voedselsystemen.

Wat zou centraal moeten staan wanneer een VN-top zich buigt over de hervorming van de wereldwijde voedselsystemen? Agro-ecologie en het recht op voedsel, benadrukt Suzy Serneels van Broederlijk Delen. Maar vooral de machtige agro-industrie dreigt daar haar slag thuis te halen, vreest ze.

Het jongste rapport van de FAO over de staat van voedselzekerheid en nutritie in de wereld waarschuwt dat vorig jaar bijna 10 procent van de wereldbevolking getroffen werd door honger. Ook zonder dit rapport was het al duidelijk dat onze voedselsystemen kreunen onder de sociale en ecologische problemen.

De COVID-19 pandemie heeft die scherp gesteld. Toenemende honger en de explosieve toename van malnutritie zorgen dat we steeds verder afwijken van het doel om tegen 2030 honger uit de wereld te helpen, en dit terwijl er meer dan genoeg voedsel wordt geproduceerd om iedereen te voeden.

Een voedseltop op het hoogste niveau

Van bij het begin werden zowel het bestaande VN-Comité voor Wereldvoedselzekerheid (CFS)  als het panel van deskundigen grotendeels buitenspel gezet.

De herhaalde oproepen om voedselsystemen te hervormen kregen weerklank op het hoogste niveau toen António Guterres, secretaris-generaal van de VN, in oktober 2019 opriep om in 2021 een VN-top over voedselsystemen te organiseren. Een pre-top in Rome van 26 tot 28 juli bereidt de echte top voor die in september in New York doorgaat.

De United Nations Food Systems Summit (UNFSS) is een persoonlijk initiatief van Guterres, in samenwerking met het Wereld Economisch Forum. Van bij het begin werd het multilateralisme genegeerd en werden zowel het bestaande VN-Comité voor Wereldvoedselzekerheid (CFS) – het belangrijkste inclusieve, multilaterale platform waarin het maatschappelijk middenveld, de inheemse volkeren en ook de privésector zijn vertegenwoordigd – als het panel van deskundigen op hoog niveau dat het CFS ondersteunt, grotendeels buitenspel gezet. De UNFSS trok parallelle structuren op, met een eigen wetenschappelijk panel en doet amper beroep op de deskundigheid en het jarenlange werk van het CFS rond voedselsystemen.

De VN-top zal een gemeenschappelijke visie ontwikkelen over de transformatie van voedselsystemen en richting geven aan de overheids- en private middelen die daaraan de komende jaren worden besteed. Maar de vraag is of die transformatie écht sociaal rechtvaardig en ecologisch zal zijn en of de naar voor geschoven oplossingen een coherent, holistisch geheel zullen vormen.

Een nieuwe bestuursvorm binnen de VN

Het voorbereidende traject naar de top riep heel wat vragen op bij het maatschappelijk middenveld, wetenschappers en niet in het minst bij de huidige en vorige speciale VN-rapporteurs voor het recht op voedsel. Allereerst omwille van de keuze voor de “multi-stakeholderbenadering”: deze bestuursvorm probeert alle belanghebbende personen en instellingen samen rond de tafel te zetten bij een beleidsvormingsproces.

Het probleem is dat aan die tafel niet elke stem even luid klinkt. De machtige agro-industrie kan volop zijn gewicht uitspelen om de toekomst van voedselsystemen mee vorm te geven. Daarentegen hebben de mensen wier rechten geschonden worden vaak niet de macht, middelen of organisatie om hun stem te laten horen en betekenisvol deel te nemen aan het debat.

Top van het volk?

Hoewel de top ook een ‘people’s summit’ wil zijn die openstaat voor iedereen, heeft het een jaar geduurd vooraleer de organisatoren, onder druk van het maatschappelijk middenveld, het belang van de rechtenbenadering erkenden. Nochtans zou de erkenning van het fundamentele recht van de mens op toereikende en gezonde voeding de UNFSS een duidelijke doelstelling geven.

Agro-ecologie, voor zover er sprake van is, wordt gereduceerd tot “regeneratieve landbouw”.

De top zou de rol en verantwoordelijkheden van de verschillende actoren in de transformatie van voedselsystemen kunnen kaderen, zodat zij allemaal kunnen bijdragen aan de verwezenlijking van het recht op voedsel.

Nu echter zullen hybride coalities van vrijwillige actoren met onduidelijke verantwoordelijkheden zich scharen achter ‘clusters van baanbrekende oplossingen’ die voortvloeien uit een weinig transparant en ingewikkeld proces gebaseerd op informatie verzameld via dialogen, actie trajecten, wetenschappelijk panel enz.

Of en aan wie die coalities verantwoording zullen afleggen over hun ambities en uiteindelijke resultaten, is onduidelijk. Wel is duidelijk dat de “baanbrekende oplossingen” vooral technologische oplossingen zijn zoals digitalisering, nieuwe zaden en andere recepten van de “groene revolutie”.

Agro-ecologie, voor zover er sprake van is, wordt gereduceerd tot “regeneratieve landbouw” waarbij de ecologische aspecten behouden blijven, maar de minstens zo belangrijke aspecten van sociale rechtvaardigheid, co-creatie van kennis en voedselsoevereiniteit worden genegeerd.

Nochtans schuift het Comité voor Wereldvoedselzekerheid (CFS) agro-ecologie net naar voor als dé meest pertinente benadering om voedselsystemen duurzaam te transformeren. Agro-ecologie en het recht op voedsel zouden dus centraal moeten staan in de besprekingen tijdens de top.

Kiest Vlaanderen voor échte duurzaamheid?

Tot voor kort was er in België weinig of geen aandacht voor de VN-voedseltop. Ons land organiseerde zelf geen dialoog en volgde geen actietrajecten. Tot minister Crevits een opportuniteit zag om de Vlaamse voedselstrategie en de voedseltop van 2022 internationaal in de schijnwerpers te plaatsen door dat proces te linken aan de UNFSS.

Welk mandaat heeft Vlaanderen om engagementen aan te gaan zonder voorafgaande consultatie van de bevolking?

Vlaanderen mag België vertegenwoordigen op de pre-top in Rome en hoopt er ‘te leren van goede voorbeelden elders’ en zich aan te sluiten bij clusters rond baanbrekende oplossingen waarrond er in Vlaanderen al wordt gewerkt.

Maar welk mandaat heeft Vlaanderen om engagementen aan te gaan, zonder voorafgaande consultatie van de bevolking en vooraleer het eigen proces om tot een voedselstrategie te komen te hebben doorlopen? Hoe zal Vlaanderen afstemmen met de Waalse collega’s en andere bestuursniveaus om beleidscoherentie te garanderen?

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Ook Vlaanderen kiest voor een multi-stakeholderbenadering voor het uitwerken van de voedselstrategie. Hoe Vlaanderen zal omgaan met de machtsonevenwichten, mogelijke belangenconflicten en gebrekkige participatie van bepaalde groepen zoals armoedeorganisaties en agro-ecologische boeren is nog onduidelijk.

Vlaanderen kan en moet het recht op voedsel voor huidige én toekomstige generaties centraal zetten indien ze het algemeen belang op langere termijn wil laten primeren op de economische korte termijn belangen van de machtige spelers. Maar dan moet ze haar rol zien als meer dan ‘facilitator’ in dit proces en resoluut kiezen voor agro-ecologie.

Suzy Serneels is beleidsmedewerker Recht op Voedsel bij Broederlijk Delen.
Broederlijk Delen is lid van de Coalitie Tegen Honger die de standpunten in dit opiniestuk onderschrijft.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.