Welvaartsziekten dreigen vooruitgang te ondermijnen

Levensstijl ondermijnt stijgende levensverwachting in Afrika

Mark Fischer (CC BY-SA 2.0)

 

Mensen in Afrika ten zuiden van de Sahara leven nu langer dan ooit. Welvaartsziekten dreigen die vooruitgang echter te ondermijnen, constateert Charles Shey Wiysonge, directeur van Cochrane South Africa, een onderzoeksinstelling van de South African Medical Research Council.

Een kind dat nu geboren wordt, zal naar de huidige verwachtingen gemiddeld 64 jaar leven. Dat is een opvallende toename van elf jaar sinds het jaar 2000, toen de levensverwachting in Afrika ten zuiden van de Sahara slechts 53 jaar was voor nieuwgeborenen.

De levensverwachting bij de geboorte is het gemiddelde aantal jaren dat de nieuwgeborene naar verwachting zal leven, als de huidige sterftecijfers gelijk blijven. Veranderingen in levensverwachting kunnen gebruikt worden om de impact van bedreigingen zoals de hiv-epidemie te traceren. Het monitoren van de levensverwachting kan ook cruciale informatie verschaffen over wat nodig is om effectief te interveniëren.

De verbeterde levensverwachting in Afrika ten zuiden van de Sahara verschilt tussen mannen en vrouwen en per regio. Dat weten we dankzij een omvangrijke studie die we recentelijk publiceerden in The Lancet.

Daarbij hebben we gebruik gemaakt van de studie Global Burden of Disease, een systematische poging om een grote hoeveelheid data over gezondheid en ziekte, verwondingen en risicofactoren te verzamelen en analyseren op basis van leeftijd, geslacht en plaats. Zo konden we trends ontdekken in sterfte en levensverwachting in de regio tussen 1950 en 2017.

Ons onderzoek laat zien dat de gemiddelde levensverwachting van mannen in Afrika ten zuiden van de Sahara 62 jaar is. Voor vrouwen is dat 66 jaar.

Jonge kinderen

Er zijn regionale verschillen. In Centraal-Afrika bijvoorbeeld is de levensverwachting van mannen 60 jaar; in Oost-Afrika is dat 63 jaar. Vrouwen in Centraal-Afrika worden naar verwachting 64 jaar oud; in zuidelijk Afrika is dat 68 jaar. De laagste levensverwachting onder mannen in Afrika ten zuiden van de Sahara is te vinden in de Centraal-Afrikaanse Republiek: 49 jaar. Kaapverdië heeft met 73 jaar de hoogste levensverwachting onder mannen. De levensverwachting voor vrouwen is in beide landen respectievelijk 55 en 79 jaar.

‘Het aantal sterftegevallen van kinderen jonger dan vijf jaar daalde van 45 procent van het totale aantal doden in 1950 naar 10 procent in 2017’

De sterfte onder kinderen jonger dan vijf jaar is sterk gedaald in Afrika ten zuiden van de Sahara. Als percentage van het totale aantal doden, daalde het aantal sterftegevallen van kinderen jonger dan vijf jaar van 45 procent in 1950 naar 10 procent in 2017.

Dit is waarschijnlijk te danken aan een aantal interventies, zoals het opschalen van vaccinatieprogramma’s, verbeterde sanitaire voorzieningen, massale verspreiding van met insecticide behandelde klamboes. Het hogere opleidingsniveau van moeders en het stijgende individuele inkomen hebben ook bijgedragen aan de afname van de sterfte onder jonge kinderen.

Dat wil niet zeggen dat er niets meer te doen valt. Het is niet vanzelfsprekend dat de cijfers blijven dalen. We hebben te maken met een steeds omvangrijkere “epidemie” van stijgende bloeddruk, hoge bloedsuiker en obesitas die er in sommige Afrikaanse landen toe kan leiden dat de sterfte op een zeker moment weer gaat toenemen.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Dalende sterftecijfers

Gemiddeld genomen dalen de sterftecijfers in Afrika ten zuiden van de Sahara sinds het begin van de 21ste eeuw. In 2017 telden we 702 doden per 100.000 inwoners, in 2000 waren dat er 1366.

In alle leeftijden is de hogere levensverwachting naar schatting voor een derde te danken aan een stijgend inkomen per hoofd van de bevolking, voor een derde aan een hoger opleidingsniveau en voor een derde aan veranderingen die in de loop van de tijd plaatsvonden. Te denken valt dan aan technologische vooruitgang zoals nieuwe vaccins. We hebben ook meer geleerd over ziekten en ziektebestrijding.

Er zijn nog andere redenen voor de afgenomen sterfte in de loop van de jaren. Hiertoe behoren sociale factoren zoals beschikbare baankansen en goede werkomstandigheden, sociale vangnetten en goede huisvesting.

Doodsoorzaken

De vijf belangrijkste doodsoorzaken van volwassenen tussen 15 en 49 jaar oud in Afrika ten zuiden van de Sahara waren in 2017 aids, tuberculose, malaria, problemen rond bevalling en zwangerschap, en verkeersongelukken.

De belangrijkste oorzaken zijn per geslacht verschillend als we naar de sterfte in de loop van de tijd kijken. Ook veranderden de doodsoorzaken tussen 1990 en 2017. Interpersoonlijk geweld was de zevende doodsoorzaak onder mannen in 1990. Nu is dat de vijfde oorzaak. Levercirrose was de achtste doodsoorzaak, nu de zesde.

De belangrijkste veranderingen in doodsoorzaak bij vrouwen waren baarmoederhalskanker (van de tiende plaats in 1990 naar de zevende nu) en borstkanker (van de zeventiende plaats naar de achtste nu).

Voor mensen tussen 50 en 69 jaar oud, waren de drie belangrijkste doodsoorzaken in 2017 tuberculose, hartaanvallen en beroertes onder mannen, en beroertes, hartaanvallen en tuberculose onder vrouwen. Dat laat zien dat niet-overdraagbare ziekten aanzienlijke schade aanrichten in veel landen in Afrika.

Een aankomende epidemie

Hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker en obesitas zijn de belangrijkste risicofactoren voor een dodelijke afloop bij vrouwen tussen 50 en 69 jaar. Bij mannen zijn die drie risicofactoren hoge bloeddruk, hoge bloedsuiker en alcoholgebruik (obesitas staat op de zesde plaats).

Deze risicofactoren waarschuwen voor een aankomende, wijdverbreide epidemie van niet-overdraagbare ziekten in Afrika ten zuiden van de Sahara. Sommige niet-overdraagbare ziekten zoals diabetes, hartaanvallen en beroertes zullen naar verwachten veel dodelijke slachtoffers gaan eisen in de regio.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.