Wetenschappers moeten actiever worden op sociale media in strijd tegen misinformatie

Zoek naar ‘klimaatverandering’ op YouTube en het duurt niet lang voor een video opduikt waarin het bestaan ervan ontkend wordt. Als het gaat om de online discussie, lijken ontkenners en aanhangers van samenzweringstheorieën een voorsprong te hebben op degenen die geloven in de wetenschap.

Volgens recent onderzoek keren de meeste video’s over klimaatverandering op YouTube zich tegen de wetenschappelijke consensus dat menselijke activiteiten de klimaatverandering veroorzaken.

De studie richt zich op de sleutelrol die sociale media spelen in de verspreiding van wetenschappelijke misinformatie. Hij suggereert dat wetenschappers en anderen die de wetenschap steunen, actiever moeten zijn in het ontwikkelen van effectieve communicatie. Belangrijker nog, we moeten ons bewust worden van de effecten die kwaadwillig gemanipuleerde wetenschappelijke informatie op ons gedrag kan hebben, individueel en in de samenleving als geheel.

Uit een studie blijkt dat YouTube-video’s over klimaatverandering die uitgaan van een samenzwering, de meeste kijkers trekken

De recente studie door Joachim Allgaier van TWTH Universiteit Aachen in Duitsland analyseerde de inhoud van tweehonderd willekeurig gekozen YouTube-video’s over klimaatverandering. Hij constateerde dat de meerderheid (107) van de video’s de menselijke oorzaak van klimaatverandering ontkent, of men beweert dat het om een samenzwering gaat.

De video’s die uitgaan van een samenzwering, trekken de meeste kijkers. Degenen die deze boodschap verspreiden gebruiken termen zoals ‘geo-engineering’ om de indruk te wekken dat hun claims een wetenschappelijke basis hebben, terwijl dat in feite niet zo is.

Gezondheidsinformatie

Niet alleen op het gebied van klimaatverandering is een trend van misinformatie zichtbaar. Neem bijvoorbeeld infectieziekten, en misschien wel het meest bekende voorbeeld het mazelenvaccin (MMR). Ondanks een schat aan informatie op het internet over de veiligheid van het vaccin, wisten valse claims over schadelijke effecten ervan zich wijd te verspreiden. Met als gevolg een dalend aantal inentingen in veel landen wereldwijd.

Niet alleen samenzweringstheorieën veroorzaken problemen. In mei 2018 verspreidde iemand een vals bericht tijdens het hoogtepunt van de uitbraak van het Nipah-virus in India, die uiteindelijk zeventien doden eiste in de staat Kerala. De man had een brief verspreid met de bewering dat Nipah werd verspreid door kippenvlees. Daarvoor kopieerde hij het briefhoofd van een officiële brief van de districtsarts.

Het wetenschappelijk onderbouwde standpunt is dat de fruitvleermuis de gastheer is van het virus. Het ongefundeerde gerucht ging viraal via WhatsApp in Kerala en aangrenzende staten zoals Tamil Nadu. Consumenten wilden geen kip meer, waardoor de inkomens van plaatselijke kippenhandelaren instortten.

Geheugen manipuleren

De invloed van misinformatie rond het MMR-vaccin en het Nipah-virus op menselijk gedrag is niet verrassend als we weten dat ons geheugen eenvoudig te manipuleren is. De herinnering aan originele feiten kan vervangen worden door nieuwe, gefalsificeerde informatie. We weten ook dat samenzweringstheorieën een sterke aantrekkingskracht hebben, omdat ze mensen helpen de zin te zien van gebeurtenissen waar ze geen controle over hebben.

Wie sceptisch is over klimaatverandering, krijgt steeds meer content te zien waarin de menselijke oorzaak ontkend wordt

Dit probleem wordt nog ingewikkelder door de personaliseringsalgoritmes waar sociale media mee werken. Die leiden ertoe dat we steeds meer content zien die aansluit bij onze overtuiging en klikpatronen. Zo wordt de acceptatie van misinformatie versterkt. Wie sceptisch is over klimaatverandering, krijgt mogelijk steeds meer content te zien waarin de menselijke oorzaak daarvan ontkend wordt. Daardoor neemt de neiging om op individueel niveau actie te ondernemen af en kan het ook het stemgedrag beïnvloeden.

Deepfakes

Snelle veranderingen op digitaal gebied leiden er ook toe dat misinformatie in onverwachte formats bij de lezer komt en er officieel uit kan zien. Het kopiëren van een officieel briefhoofd of het gebruik van strategische keywords om internetzoekmachines te manipuleren is slechts het topje van de ijsberg. Met aan artificial intelligence gerelateerde ontwikkelingen zoals deepfakes – zeer realistische, maar gemanipuleerde video’s – wordt het waarschijnlijk nog moeilijker om misinformatie te herkennen.

Hoe kan dit probleem aangepakt worden? De uitdaging is nog groter vanwege het eenvoudige feit dat het verstrekken van correcte wetenschappelijke informatie het bewustzijn van mensen over de valse informatie kan versterken. Ook moet weerstand op grond van ideologie en vooroordelen overwonnen worden.

Aanpassingen YouTube

Socialemediabedrijven ontwikkelen mechanismen om de verspreiding van misinformatie tegen te gaan. In reactie op het recente onderzoek zei een woordvoerder van YouTube dat er sinds 2018, toen het onderzoek werd uitgevoerd, al honderden aanpassingen aan het platform zijn doorgevoerd. “De resultaten van deze studie geven de huidige werkwijze van YouTube niet meer accuraat weer. De aanpassingen hebben al geleid tot een vermindering van het aantal views van dit type content met 50 procent in de VS.”

Andere bedrijven zetten fact checkers in, verstrekken onderzoeksgeld aan academici om misinformatie te bestuderen (inclusief aan mijzelf) en blokkeren zoekwoorden die informatie kunnen opleveren die schadelijke gezondheidseffecten kan hebben.

Maar uit de blijvende prominente aanwezigheid van misinformatie op sociale media moeten we concluderen dat dat niet voldoende is. Een gevolg daarvan is dat regeringen wereldwijd in actie komen. Hun maatregelen variëren van het aannemen van wetgeving tot het platleggen van internet, tot woede van de voorstanders van het vrije internet.

Bemoeienis van de wetenschap

Een andere mogelijke oplossing is het versterken van de capaciteit van mensen om kritisch te denken, zodat ze het verschil zien tussen echte wetenschappelijke informatie en samenzweringstheorieën. In een district in Kerala is inmiddels een initiatief opgezet om kinderen ‘datageletterdheid’ bij te brengen. Bijna honderdvijftig openbare scholen doen eraan mee. Ze proberen de kinderen het verschil te leren tussen authentieke en valse informatie.

Wetenschappers moeten zelf ook meer betrokken worden bij dit gevecht, zodat hun werk niet ontkend of misbruikt wordt

Wetenschappers moeten zelf ook meer betrokken worden bij dit gevecht, zodat hun werk niet ontkend of misbruikt wordt – zoals gebeurt bij het misbruik van de term ‘geo-engineering’ op YouTube. Samenzweringstheorieën zijn aantrekkelijk, omdat ze verwijzen naar zekerheden – hoewel valse zekerheid – terwijl onzekerheid inherent is aan het wetenschappelijke proces. Maar in het geval van de wetenschappelijke consensus over de klimaatverandering - waar 99 procent van de klimaatwetenschappers het over eens is – kunnen we nauwelijks dichter bij zekerheid komen.

Wetenschappers moeten deze overeenstemming maximaal benutten en communiceren naar het publiek, met innovatieve en overtuigende strategieën. Dat betekent ook het creëren van content voor sociale media. Niet alleen om het geloof van mensen te veranderen, maar ook om het gedrag te beïnvloeden. Anders verdrinken deze als zeer betrouwbaar ervaren stemmen in de overvloed aan en agressiviteit van content geproduceerd door mensen die geen concreet bewijs kunnen aandragen.

Bron: The Conversation