‘Keiko Fujimori en haar bondgenoten creëren een klimaat van angst en politieke instabiliteit’

De uitslag van de presidentsverkiezingen in Peru was een onverhoopt succes voor een eenvoudige plattelandsleraar uit het arme noorden van het land. ‘We moeten echter aandachtig zijn voor wat er in ons land gebeurt’, schrijft Rafael Salgado, een Peruaan die in België woont. ‘De aanhangers van Keiko Fujimori doen er alles aan om Castillo’s overwinning te delegitimeren’.

Afgelopen 6 juni ging ik, net als miljoenen andere Peruanen, stemmen — deze keer voor het eerst op het consulaat in Brussel. Het was de tweede ronde van een verkiezing waarbij 18 kandidaten aan de start kwam, waarvan slechts twee links van het politieke spectrum, en twee vrouwen.

De tweede ronde ging tussen Keiko Fujimori en Pedro Castillo. Keiko, de dochter van de voormalige dictator Fujimori, distantieert zich tot op de dag van vandaag niet van het regime van haar vader en blijft de mensenrechtenschendingen die werden gepleegd rechtvaardigen. Keiko is allerminst een nieuwkomer: het was de derde keer in 15 jaar dat ze de tweede ronde haalde.

De andere kandidaat die uit de bus kwam daarentegen, verraste vele Peruanen, vooral die in Lima: Pedro Castillo, een plattelandsonderwijzer, geboren in Puña, een stad in de hooglanden van Cajamarca, land van ronderos, arme boeren en fabelachtige goudmijnen.

In plaats van hun nederlaag te aanvaarden en te erkennen, beschuldigen de aanhangers van Fujimoru hun rivaal van fraude.

Een eerste exit poll van de tweede ronde wees Pedro Castillo aan als nipte winnaar, terwijl de eerste snelle telling Keiko Fujimori als winnaar aanwees. Wat volgde was een langzame comeback van Castillo, totdat — naarmate de dagen verstreken — verschillende deskundigen bevestigden dat de trend niet meer te keren was en dat de plattelandsonderwijzer de volgende Peruaanse president zou zijn.

Gedurende de gehele verkiezingscampagne en nog erger na de bekendmaking van de resultaten hebben Keiko Fujimori en haar bondgenoten een klimaat van angst en politieke instabiliteit gecreëerd. Verzoeken om nietigverklaring, rechterlijke bevelen en computercontroles zijn de meest recente strategieën om de benoeming van Pedro Castillo tot president te voorkomen. Hun doel is duidelijk: in plaats van hun nederlaag te aanvaarden en te erkennen, beschuldigen ze hun rivaal van fraude, met de bedoeling Castillo’s overwinning te delegitimeren, en de polarisatie in de Peruaanse samenleving te verdiepen.

Bijna twee weken na de verkiezingen is er nog steeds een campagne gaande waarbij rechtse politici, zakenlieden, advocatenkantoren en media de handen ineen hebben geslagen om het soevereine stemgedrag in vraag te stellen. Dat gebeurt vooral in de zuidelijke regio’s van het land waar de steun voor Castillo massaal was, en waar er dorpen waren waar Fujimori niet één stem kreeg. De argumenten om al deze acties te rechtvaardigen zijn racistisch en paternalistisch: er wordt beweerd dat men in deze gemeenschappen ‘niet correct kan rekenen’.

Keiko Fujimori zou meer dan 30 jaar in de gevangenis moeten doorbrengen als ze veroordeeld wordt.

Geen enkele van deze strategieën van extreemrechts heeft een democratische rechtvaardiging, hoe vaak Castillo’s tegenstanders dat woord ook in elke zin herhalen. Het is heel duidelijk dat het een collectieve poging is van de elite in Lima om het neoliberale model in stand te houden en zich te blijven verrijken op de rug van de gewone Peruanen.

Het is daarnaast ook een persoonlijke poging van Keiko Fujimori om zich aan haar strafrechtelijke verantwoordelijkheid te onttrekken en zich tegelijkertijd via de presidentiële onschendbaarheid te bevrijden van de lopende rechtsgang: Keiko Fujimori wordt er door het openbaar ministerie van beschuldigd aan het hoofd te staan van een ‘criminele organisatie die illegale activa heeft witgewassen’ en zou meer dan 30 jaar in de gevangenis moeten doorbrengen als ze veroordeeld wordt.

Het Fujimorisme en al zijn bondgenoten zijn niet verslagen door de uitslag van deze verkiezingen. Ze blijven aanzetten tot haat: sommige rechtse journalisten hebben zelfs opgeroepen om het regeringspaleis met geweld in te nemen om de verkiezingen ongeldig te verklaren, in dezelfde stijl als de hordes van Donald Trump die het Capitool bestormden.

Alles wijst erop dat zij het postelectorale politieke scenario voorbereiden om de bestuurbaarheid en de institutionaliteit van het land te blijven ondermijnen, zoals ze de afgelopen jaren hebben gedaan, door hun tweede presidentiële nederlaag in 2016 niet te accepteren. Laten we niet vergeten dat het de pro-Fujimori congresleden waren die de politieke crises van de afgelopen jaren hebben gecultiveerd en ervoor hebben gezorgd dat we in vijf jaar vier verschillende presidenten hebben gehad.

Intussen beginnen ook een aantal actoren van Peruaans rechts zich van het Fujimorisme te distantiëren. Onlangs hebben we gezien dat journalisten van de belangrijkste mediakanalen ontslag hebben genomen omdat hun redactionele lijn duidelijk samenviel met het Fujimorisme. Voormalige presidentskandidaten erkennen de overwinning van Castillo; een belangrijk signaal. De uitdaging van de nieuwe regering is echter immens. Wat in de stembusgang tot uiting is gekomen, is hoop, het verlangen naar de verandering die Peru zo hard nodig heeft. Voor miljoenen Peruanen is dat wat Pedro Castillo vandaag vertegenwoordigt.

Op 28 juli zal Castillo het presidentschap van Peru op zich nemen, en die datum valt samen met de tweehonderdste verjaardag van de onafhankelijkheid van een land met veel ballast uit het koloniale tijdperk, zoals racisme, klassisme, centralisme. Het is zeer symbolisch dat onze toekomstige president een man uit de Andes is, geboren in een klein stadje in Cajamarca, een van de meest verarmde regio’s van het land, een plattelandsonderwijzer die de lange weg van thuis naar school moest lopen om les te kunnen geven.

Voor alle sectoren die vandaag de handen in elkaar slaan is het duidelijker dat we als burgers waakzaam moeten zijn, want nu komt het erop aan de regering recht te houden en druk uit te oefenen opdat de veranderingen waar we zo op hopen realiteit worden. Waar ook ter wereld zijn wij, Peruaanse migranten, bezig ons te organiseren, samen te komen, ons uit te spreken. Waar we ook zijn, we zijn aandachtig zijn voor wat er in ons land gebeurt, en we drukken onze solidariteit uit met de strijd van onze zusters en broeders die op straat komen. Elke democratische stem zullen we verdedigen in de strijd voor een land zonder sociale ongelijkheid en met kansen voor iedereen.

Rafael Salgado is lid van het Collectief “Peruanos en el Extranjero (PEX)” , een belangenvereniging van de Peruaanse diaspora in België