De onderbelichte en inhumane keerzijde van de Francken-doctrine

In de discussie die de laatste weken woedt, gaat het vooral over het (on)democratische gehalte van dergelijke acties, over het grote gelijk van waaruit die zouden vertrekken en last but not least over de vrijheid van meningsuiting.

De focus van de discussie gaat echter aan een cruciaal element voorbij: tot nu toe gaat het vooral over de gebruikte middelen van de actievoerders, terwijl over de inhoudelijke boodschap - het ontmenselijkende effect van het beleid van Francken - weinig inkt vloeit. Gevolg: de opening van de nieuwe centra wordt zonder al te veel rumoer enthousiast onthaald, de wantoestanden in de bestaande centra blijven onbesproken.

Het huidige opsluitings- en deportatiebeleid is op zich al mensonterend, maar dat de regering de capaciteit nu gaat opdrijven, betekent dat binnenkort de grondrechten van nog meer mensen zonder papieren mogelijk met de voeten getreden worden. Ook problematisch is de impliciete boodschap die neerkomt op een criminalisering van sans-papiers.

Zo stelt Francken: ‘Met dit masterplan zullen we in staat zijn om fors meer personen in illegaal verblijf te repatriëren. Dat zal op zijn beurt de keuze voor illegaal verblijf onaantrekkelijker maken. De tijd dat een bevel om het grondgebied te verlaten voor sommigen niet meer dan een vodje papier was, ligt binnenkort achter ons. Deze regering regulariseert geen criminelen, wij repatriëren ze’.

De staatssecretaris draagt hierdoor bij tot een stereotype en incorrecte beeldvorming die asielzoekers reduceert tot criminelen. Die stigmatiserende beeldvorming lijkt een bewuste strategie om het draagvlak te vergroten voor een beleid dat inzet op uitsluiten in plaats van insluiten.

Crimineel

Crimineel lijkt daarentegen wel een goede woordkeuze voor de wantoestanden die zich vandaag in de gesloten centra afspelen.

De beleidsnota van de regering inzake asiel en migratie stelt openlijk dat deze regering elke nieuwkomer een garantie zal bieden op een correct en humaan asiel- en migratiebeleid. De praktijk toont een geheel andere realiteit.

In de retoriek zet men inderdaad in op een kwaliteitsvolle opvang en een humaan, weliswaar kordaat terugkeerbeleid. Bovendien belooft men te vermijden dat kwetsbaardere doelgroepen in gesloten centra worden vastgehouden.

In de retoriek zet men inderdaad in op een kwaliteitsvolle opvang. De getuigenissen die buiten de goed bewaakte muren van de gesloten centra raken, schetsen echter een minder fraai beeld.

De getuigenissen die buiten de goed bewaakte muren van de gesloten centra raken, schetsen echter een minder fraai beeld. Marteling, fysieke mishandeling, opsluiting in isolatiecellen van kwetsbare personen (gaande van mensen met een beperking tot personen met psychische problemen), “administratieve” opsluitingen van meer dan een jaar, en nog veel meer passeren er de revue.

In het licht van die feiten krijgt de inspanning van de regering om de capaciteit van haar gesloten centra uit te breiden een zeer wrange bijsmaak.

Vandaag kunnen officieel 628 mensen niet alleen van hun vrijheid beroofd worden, ze lopen ook een aanzienlijk risico op een totaal mensonwaardige behandeling. Morgen kunnen het er bijna dubbel zoveel zijn.

Terwijl het huidige migratiebeleid scoort bij de bevolking door op onzekerheid in te spelen, schiet het pijnlijk te kort in het garanderen van zelfs maar een minimale humane behandeling. Die wordt wel op papier beloofd, maar lijkt in de werkelijkheid echt wel ver zoek.

Vrijheid van meningsuiting

Ondertussen meent de staatssecretaris, die elke week meermaals in de krant komt, zich beperkt te zien in zijn vrijheid van meningsuiting. Hoe hoog hij vrije meningsuiting ook in het vaandel draagt, het deert Francken duidelijk minder dat zijn administratie mensen berooft van hun fysieke vrijheid en dus ook van hun stem. Probeer maar eens je mening in de krant te krijgen vanuit de isolatiecel van een gesloten centrum, of je verhaal te komen doen tijdens de daarvoor bestemde vragenronde na een van zijn lezingen.

Probeer maar eens je mening in de krant te krijgen vanuit de isolatiecel van een gesloten centrum.

Op twitter belooft Francken de burger te blijven informeren over zijn beleid. Hij ‘vergeet’ echter een groot deel daarvan toe te lichten.

De schijndiscussie over het slachtofferschap van Francken helpt hem om het vooral niet over de gevolgen van zijn beleid te hebben. Het verstomt de stemmen van de sans-papiers en laat de slachtoffers van Fort Europa opnieuw verdwijnen: eerst in de middellandse zee, dan in de gesloten centra, nu ook nog uit het maatschappelijke debat.

Tot zover onze superieure maatschappij.

We willen best geloven dat ze naar behoren werkt voor een meerderheid die wit is, staatsburger en een redelijk inkomen geniet. Maar wat met de vele anderen die verdwijnen in de blinde vlek die buiten die privileges ligt?

Als kritische burgers zijn wij dan ook van mening dat het onze taak is over de menselijke gevolgen van Franckens deportatiebeleid te informeren en om de stemmen uit de gesloten centra te blijven naar buiten brengen. Dat is niet alleen ons democratisch recht, maar ook onze burgerplicht. Als dat betekent dat morgen opnieuw een eenzijdige lezing verstoord moet worden, dan staan we graag op de eerste rij.

Ewoud Vandepitte is moraalwetenschapper en socioloog en leert Nederlands aan nieuwkomers.
Charlotte Bollaert geeft les en voert onderzoek aan de UGent.
Jeroen Robbe is sociaal laborant bij Labo vzw.