De Zuid-Afrikaanse Brotherhood Social Club: ‘Kleed je als een heer, gedraag je als een heer’

Strak in het pak en met een opvallende Pantsula-dansstijl wekken de mannen van de Brotherhood Social Club de aandacht in Zuid-Afrikaanse townships. Ze proberen een positieve invloed uit te oefenen binnen gemeenschappen die erg getroffen worden door criminaliteit en geweld. 'Dit zijn de échte influencers, die strijden voor een samenleving op basis van respect en rechtvaardigheid.'

'In onze samenleving zijn er mannen die hun vrouw slaan. Kinderen worden mishandeld. Er heerst veel criminaliteit. Er worden bendes gevormd. Er zijn drugs- en alcoholverslavingen. Het is enorm moeilijk om hier tegenin te gaan en gedragsverandering te stimuleren.' Maar Mncedisi ‘Izzy’ Sogwangqa, lid en voorzitter van de Zuid-Afrikaanse Brotherhood Social Club, tracht dat toch te doen.

De leden van de “Brotherhood” zijn een opvallende verschijning in het Zuid-Afrikaanse straatbeeld. Dat komt vooral door hun kledij, die gebaseerd is op Pantsula, een mode-en dansstijl die in de jaren vijftig en zestig in Zuid-Afrika ontstond. Het was toen een reactie op de gedwongen verhuizing van de zwarte bevolking naar townships. Uit de onvrede en frustratie over de beroving van hun fundamentele burgerrechten onder apartheid, ontsproot de Pantsula-dans als een geheime code.

'Zuid-Afrika is ook een prachtig land met ontzettend positieve en sterke mensen met een aanstekelijke glimlach.'

Die dans fusioneerde met een nieuwe modecultuur die zich onder de zwarte bevolking verspreide. Met leren loafers uit Italië en strakke pakken zoals de Amerikaanse jazzmuzikanten ze droegen. Dat gepolijste uiterlijk had op dat moment al een duidelijk statement: 'Wij zijn geen criminelen, behandel ons dus niet zo.' Een halve eeuw later gebruikt de Brotherhood Social Club dezelfde mode- en dansstijl voor een gelijkaardige boodschap: 'Wie zich kleedt als een heer, gedraagt zich als een heer.'

De Belgische fotografe Isabel Corthier zocht hen in Zuid-Afrika op. 'Ze vroegen het zelf, omdat ze meer bekendheid willen krijgen. Ik was onmiddellijk verkocht door hun enthousiasme, positieve energie en de liefde waarmee ze met elkaar omgaan', vertelt Corthier. 'Zuid-Afrika is niet alleen kommer en kwel, maar ook een prachtig land met ontzettend positieve en sterke mensen met een aanstekelijke glimlach. De Brotherhood Social Club belichaamt dat optimisme.'

Gemeenschapswandelingen in townships

Vijf mannen richtten de club in 2014 op. Vandaag telt ze meer dan 100 leden, verdeeld over zeven vestigingen in Zuid-Afrika. Op Facebook telt de groep ruim 5000 leden. Ze houden geregeld gemeenschapswandelingen waarbij ze, gekleed in de prachtige outfits door de straten van de townships paraderen. Op die manier wekken ze de aandacht. Mensen langs de straatkant klappen in de handen, ouderen denken terug aan vroeger, jongeren kiezen voor selfies met de Brotherhood-leden. Ze laten duidelijk een indruk na.

'Er zijn veel eenoudergezinnen waar een vaderfiguur ontbreekt. We proberen die ruimte in te vullen, maar dat is een relatie die beetje bij beetje moet worden opgebouwd.'

Op langere termijn trachten de mannen vertrouwen en respect te winnen binnen de townships. Op die manier ontdekken ze wat er leeft en trachten ze in contact te komen met jongeren die op het verkeerde pad geraakt zijn.

Brotherhood-voorzitter Izzy vertelt over Thulani, een jongeman die in het criminele milieu verzeild geraakt was. Op zijn twaalfde stopte hij met school, waardoor hij geen diploma's heeft en moeilijk werk vindt. De criminaliteit werd daardoor al snel aantrekkelijk, want dat brengt makkelijk en snel geld op. 'Het gaat nu veel beter met hem. Hij draagt geen vuurwapens of messen meer', vertelt Izzy. 'Maar ik kan hem niet te vaak opzoeken, want anderen in de gemeenschap kennen hem als gangster. Ze zouden al gauw kunnen denken dat we een deal met hem hebben.'

'Omdat de jongere generatie het meest kwetsbaar is en meer kans maakt om in criminaliteit verzeild te geraken, focussen we daar op. Velen groeien op in eenoudergezinnen waar een vaderfiguur ontbreekt. We proberen die ruimte in te vullen, maar dat is een relatie die beetje bij beetje moet worden opgebouwd.'

De oudere leden van de club krijgen automatisch meer respect en worden vaak 'tata', vader, genoemd. Maar jongere leden zijn belangrijk om meer aansluiting bij een jongere generatie te vinden. De straatshows en selfies helpen daarbij. Het chique voorkomen, is aantrekkelijk. En wie zich als jongere bij de club aansluit, fungeert vaak als rolmodel voor leeftijdsgenoten. 'Ik probeer hen positief te beïnvloeden', vertelt Pumzinhile, een jonger clublid. 'Ik merkte bijvoorbeeld dat een 16-jarige jongen drugs was gaan roken. Maar in plaats van op hem in te praten, nam ik hem mee uit dansen, trakteerde hem op eten en probeerde ik interesse voor Pantsula te wekken. Ondertussen is hij helemaal gepassioneerd en denk ik dat hij lid zou kunnen worden.'

Er zijn ook vrouwelijke leden, zoals Bongiwe Lolana (24). Zij wil vooral opkomen tegen het toenemende geweld tegen vrouwen in Zuid-Afrika.

Wegspringen van kogels

Pantsula combineert hoge sprongen en scherpe, snelle bewegingen als weerspiegeling van de strijd tegen apartheid. De dans illustreert het wegspringen van politiekogels en ander politiegeweld. Maar vandaag illustreert het de kogels en geweld vanuit de eigen gemeenschap. 'Voor 1994 hadden we respect voor elkaar en vormden we als zwarte gemeenschap een groep', vertelt Izzy. 'Na de apartheid veranderde alles. Veel ten goede, natuurlijk, maar onze stijl verdween en daarmee ook ons goed gedrag.'

'Na de apartheid veranderde alles. Onze stijl verdween en daarmee ook ons goed gedrag.'

De kledingstijl van de Brotherhood is niet goedkoop. Vele inwoners van de townships kunnen zich dat niet permitteren, en ook voor de clubleden is dat niet evident. Ze zijn daarom inventief en bedachten trucjes om toch aan betaalbare kledij te geraken. Ze winkelen regelmatig in groep en zoeken dan naar kledingstukken met kleine productiefoutjes. Dan onderhandelen ze voor een goede prijs.

Op hun dure schoenen brengen ze vaak een extra rubberzool aan zodat die heel wat langer meegaan. 'We houden niet van de materialistische wereld waarin producten gemaakt zijn voor snelle consumptie. We verkiezen spullen die de tand des tijds kunnen doorstaan. Ik heb en paar Crooked & Johnson-schoenen die ik in 2003 kocht en nog steeds draag', vertelt Izzy trots.

'Het zijn de échte influencers in het huidige Zuid-Afrika', meent fotografe Corthier. 'Niet ten voordele van de consumptiemaatschappij, maar voor een samenleving op basis van respect en rechtvaardigheid. Een samenleving waar Mandela van droomde.'