Alleen kalmte kan je redden

‘Bewaar de kalmte,’ zegt de woordvoerder van het crisiscomité op de televisie. ‘We hebben evacuatieplannen. We zijn een land dat gewend is aan aardbevingen, aan actieve vulkanen. Bewaar de kalmte.’ Bij mijn huisgenote is paniek te lezen. Ze kluistert zich aan het scherm, stuurt naar al haar WhatsApp-contacten. Waar is de beving het sterkst voelbaar?

Het nieuws zoomt in op het crisiscentrum. Het is er hectisch, een enorme bedrijvigheid. Betekent dit dat er meer op komst is of is het louter een voorzorgsmaatregel? De presentatrice overloopt de feiten. Vijf schokken in de voorbije 24 uur. De sterkste voelden we net: 4.1 op de schaal van Richter. Op enkele kilometers hiervandaan rommelt het in de aarde. Tussen vulkanen Massaya en San Cristobal heerst drukke seismologische activiteit. 

Opnieuw naar het crisiscentrum. We overlopen de stappenplannen. Elk openbaar gebouw heeft een evacuatieplan. Buiten zijn er verzamelpunten. Als de aarde weer beeft, moeten we de straat op. Kalmte bewaren. Weer de paniek. ‘Zouden we nu naar buiten moeten gaan?’ vraagt ze me. Wat weet ik daar nu van, ik woon in een land waar aardbevingen een even zeldzaam natuurfenomeen zijn als eenhoorns.

Een ander Managua

De coördinatie verloopt vlot. Nicaragua is wel degelijk ‘gewend’ aan aardbevingen, al went het waarschijnlijk nooit. Zoals in België weerpraatjes gevoerd worden – ‘wat een snertweer’ – worden hier aardbevingpraatjes gevoerd – ‘heb je de trilling gevoeld, wanneer was de laatste, hoe sterk was het, en die van vannacht?’ 
 
Miguel toont me een lege vlakte, wanneer we over de nieuwe asfaltweg rijden die erdoorheen loopt. ‘Hier was vroeger het centrum van Managua.’ Ik kijk rond me. Niets. Dor gras, een enkele kunstboom – projectje van de presidentsvrouw Rosario – en droge hitte. Verderop aan de rand staan enkele huisjes. Klein. Laag. Geen enkel gebouw heeft een tweede verdieping. Een voorzorgsmaatregel voor de aardbevingen.

De gebouwen die wel in de hoogte gaan – zoals banken, kantoren en overheidsgebouwen – zijn ‘aardbeving proof’. Flexibel als ze zijn, zouden ze kunnen ‘meewiegen’ op de trillingen van de aarde. Al zou niemand van ons er een aardbeving in willen doorbrengen. Al helemaal niet op de bovenste verdieping.

Nog steeds vol ongeloof staar ik naar de leegte. Miguel toont me foto’s. Met vergeelde kleuren uit de sixties, gebouwen uit een andere tijd. Een drie-etages-hoog gebouw met een sierlijk witte ballustrade. Er staat een oude wagen voor geparkeerd, nu een oldtimer. Dit is het kruispunt waar we net voorbij reden. Twee verkeerslichten en niets meer. Ik probeer me het in te beelden. Het doet me niet eens vaag denken aan de huidige stad. Dit is een andere tijd. Een ander Managua.

Na de aardbeving van 1972 hebben blijkbaar veel mensen Managua verlaten. Uit angst. Zo ook de moeder van mijn huisgenote. ‘Alles werd weggevaagd. Volledige verwoesting van de stad. Ingestorte huizen, gewonden, doden.’ Het bezorgt hem nog steeds rillingen. ‘Het was 23 december, die fatale dag. Kan je je voorstellen hoe die mensen Kerstmis gevierd hebben?’ 

Con todo

De televisie gaat niet meer uit die dag. Er wordt gepingpongd tussen de nieuwspresentatrice, die getuigen van de getroffen regio opbelt, en het crisiscentrum, dat raadgevingen en exacte feiten geeft. Tussen hen in vormt een zin de verbindingslijn. Ik zou er een timer op kunnen zetten. Ik zou zelfs mijn adem kunnen inhouden tot het de volgende keer opnieuw opduikt. ‘Con Daniel y su companera Rosario’ of de variant ‘la companera Rosario dice’.

Voor alle duidelijkheid, het gaat hier over president Daniel Ortega en zijn echtgenote Rosario. Wat de commissaris van het crisiscomité zegt, gaat uit van de president, of zegt hij toch in de naam van de president en zijn vrouw. Hetzelfde geldt voor de nieuwspresentatrice. En wanneer er later overwogen wordt om de lessen in de regio op te schorten, is het Rosario in hoogst eigen persoon die dit vraagt.

Ortega en Rosario zijn overigens elke dag omnipresent in dit land. Kleurrijke fuchsiaborden in het straatbeeld ‘Vamos adelante!’, Ortega met opgeheven vuist – kameraden! – en Rosario met een kleurrijk petje – New Age. Rosario wordt elke dag trouw opgebeld tijdens het nieuws. Ze becommentarieert dan de nieuwsfeiten, getuigt haar medeleven, verstrekt advies. Ortega en Rosario, con todo!

De schildpad en de haas

Tegen de avond sterft het nieuws over de aardbeving uit. Net zoals de bevingen zelf. De rust keert terug in Nicaragua. Zonder gevolgen. Een voorzorgsmaatregel dus, om op mijn initiële vraag terug te komen. De zender gaat over naar de orde van de dag. Er wordt een prijs uitgereikt voor Nicaraguaanse kinderen. Er volgt een speech. Van Rosario uiteraard.

Ik staar naar het televisiescherm. Krijg eindelijk een levendiger beeld van de vrouw die op de affiches prijkt, de stem die door de krakende telefoon klinkt. Haar gezicht oogt grimmig, vel over been. Haar twee handen kronkelen zich om de microfoon. Aan elke vinger een veel te grote ring. In solidariteit natuurlijk…

Na haar veel te lange speech zoemt de camera in op Daniel Ortega. Heel de speech had hij onbeweeglijk voor zich uit zitten staren. Een oude broze man lijkt hij, maar dan met ontzettend veel macht. Hij krijgt een microfoon in zijn handen en begint te spreken. Langzaam, zoals een oude schildpad. Woord per woord. Lange pauzes. Het lijkt wel of hij zijn zinnen nooit zal beëindigen. Ergens krijg ik medelijden, vraag ik me af hoe erg het met zijn gezondheid gesteld is. Al vergeet ik nooit het verhaal van de haas en de schildpad. De slome schildpad die het haalt van de snelle en overmoedige haas.