Less is More

Gek hoe snel een mens zich aanpast aan andere omstandigheden of zeg maar aan een nieuwe realiteit, zonder al te veel bedenkingen of moeilijkheden. Een afbouw van luxe blijkt duidelijk geen al te grote inspanningen te vergen, integendeel, je vergeet vrij snel het bestaan ervan. Tot op het moment je plots geconfronteerd wordt met de dingen die je “mist”. Pas dan besef je ten volle dat je ze niet ter beschikking had. Bij aankomst in Santiago drong het effectief tot me door dat ik al die maanden in geen supermarkt was binnengegaan of dat ik dat ik geen warme douche had genomen en vooral dat ik die dingen ook niet bewust gemist had. De gigantische reclamepanelen, de ketens en de merken die permanent naar je hoofd worden geslingerd al helemaal niet. In Oruro staan er gelukkig geen huizenhoge coca cola flesjes waartegen vrouwen in bikini gevleid staan, je vindt hier geen H&M’s, geen Dunckin Donut’s of Mc Donalds (die zijn in Bolivia gewoonweg niet te vinden; wat een overwinning!). Bovendien maakt zo’n overdaad je niet bepaald rustig; eigenlijk is het best moeilijk te moeten kiezen tussen 50 verschillende confituurpotten, met andere smaken en van andere merken. Voortdurend wordt er op je consumptiegedrag ingespeeld en je moet je plots afvragen of je toch (weer) een conditioner moet gebruiken of je eens een panty met een motiefje moet kopen. De moment dat je zo gebombardeerd wordt met een overdaad aan spullen en reclame, voel je hoe de consumptiemaatschappij willens nillens aan je trekt.

De zogenaamde “luxeproducten” worden echter snel vergeten als ze niet meer onder je neus geduwd worden. Goede basics, die worden daarentegen des te meer geapprecieerd. Wat namen we mee uit Chili; 5 ordinaire pakjes peper van een of ander wit product, want wat kan peper lekker zijn! Op exact dat moment drong het door dat Oruro echt een arme regio is, waar zowat alles van lage kwaliteit is. Niet alleen moet je je driedubbel plooien in de minibusjes die bovendien pikzwarte rook uitstoten en regent het geregeld eens binnen op een langeafstandsbus. Ook de confectiekledij die hier te vinden is op de markten (en d’office al van lage kwaliteit is), bestaat uit Europese of Amerikaanse afdankertjes. Het betref de moeilijke maten, de onverkoopbare stuks en de beschadigde exemplaren, die in ongeopende dozen verpatst worden en alsnog aan een behoorlijke prijs (in Boliviaanse termen) verkocht worden. Meer nog, ook het voedsel is van de laagste kwaliteit. Niet alleen eet de doorsnee Orureen eenzijdig volgens onze termen - een quasi kip-rijst-frieten dieet als het ware – de basisproducten zijn ook niet wat wij gewend zijn. Het zijn de producten die gewoonweg nooit op de Europese markt verschijnen; de tomaten met plekjes of de scheve komkommers die bij ons vernietigd worden. De beste producten worden immers uitgevoerd, goede koffie bijvoorbeeld is in Oruro niet te vinden, terwijl Bolivia wel een belangrijk koffieproducerend land is… En wij krijgen dan postpakketjes uit België met Oxfam-koffie opgestuurd, afkomstig uit Bolivia! Leve de globalisering?

De huidige handelsrelaties (lees: export van de beste grondstoffen) leer je al reizend. De trip van Asunción naar Bolivia, geografisch gezien de kortste van het traject, bleek de moeilijkste en de allerduurste. Zo frappant dat tussen de twee armste Zuid-Amerikaanse landen haast geen verkeer is. Eén busmaatschappij brengt je naar Santa Cruz, op een halvolle bus die veel vertraging opliep door hinder van regenval, op ongeasfalteerde wegen. Ongelooflijk dat er zo weinig onderlinge uitwisselings- en transportmogelijkheden zijn, terwijl je net (in een niet-vrijmarktlogica) veel uitwisseling en solidariteit tussen die twee landen zou verwachten.

Dit is in ieder geval geen sensatie die heimwee oproept; wij leven met veel meer dan nodig is en dat maakt ons ook niet per sé gelukkiger denk ik. Zoveel dingen nemen wij voor vanzelfsprekend aan; altijd toegang tot kraantjeswater hebben of een youtube-filmpje dat je meteen kan bekijken (en dan gaat het nog niet over de evidentie dat iedereen over een woning, auto, gsm, ipad enzovoorts beschikt), maar als je af en toe eens zonder water, elektriciteit of internet zit, dan schat je de dingen wel opnieuw naar (juiste) waarde.