De ontwrichting van de samenleving in Congo neemt ongeziene proporties aan

Fake news uit Congo

© Ivan Godfroid

De “drijvende brug” over de rivier Semuliki

Elk jaar organiseren we met Rikolto (Vredeseilanden) een koffieweek met de vier coöperaties van kleine koffieboeren die we hebben helpen oprichten. Een uitgelezen moment om van elkaar te leren, om de resultaten van het voorbije jaar onder elkaar te vergelijken en om samen na te denken over de beste manieren om gemeenschappelijke uitdagingen aan te pakken.

Elk jaar is om de beurt één van de vier coöperaties gastheer. Daar hebben we voor gekozen omdat er zo ook een concrete mogelijkheid tot veldbezoeken inzit. Zien, voelen, ruiken, luisteren, zijn nog altijd de beste manieren om dingen te leren.

Dit jaar was het de beurt aan Kawa Maber in Ituri om de uitwisseling te organiseren. Die keuze lag al vast, ruim vóór de eerste slachtpartijen in Djugu begonnen. Om de koffiecoöperatie in Ituri te bereiken, moeten we via Bunia en Djugu reizen. En net nu begonnen ook daar gewelddadige moordpartijen, zoals we die sinds oktober 2014 ook al in Beni hebben meegemaakt. Het enige verschil is dat hier onmiddellijk wordt gepraat van afrekeningen tussen Hema en Lendu in plaats van jihadistische rebellen, maar de methodes zijn al even gewelddadig en het aantal slachtoffers stijgt elke dag.

Vooruitziend

We konden het risico niet nemen om met zijn allen door die woelige streek te trekken, dus kozen we ervoor om onze workshop dan maar van regio te verleggen. In plaats van Ituri gingen we nu voor Kasindi, een grensstadje met Oeganda. De mensen van Ituri zouden dan via Oegandees grondgebied veilig zuidwaarts kunnen reizen.

Een extra voordeel van die keuze is ook dat de mensen van Zuid-Kivu dan via Rwandees en Oegandees grondgebied Kasindi zouden kunnen reizen om op die manier de onveilige weg tussen Goma en Butembo te kunnen vermijden. En wijzelf zouden dan met ons team vanuit Butembo hen kunnen tegemoetkomen in Kasindi, zodat iedereen een deel van de weg aflegt.

Hoe vooruitziend die beslissing was werd ons wel heel snel duidelijk.

De doortocht van het Virungapark van Kiwanja tot Kanyabayonga kan tegenwoordig nog maar twee keer per dag gebeuren, omdat je er alleen nog maar met een gewapende escorte veilig doorheen geraakt. Uitgerekend het konvooi waar onze collega Louis Tchuma zou hebben aan deelgenomen, samen met drie vertegenwoordigers van de koffiecoöperatie van het eiland Idjwi, moesten ze via de gebruikelijke weg zijn gekomen, werd op zaterdag 17 maart aangevallen. Vijf mensen werden ontvoerd voor losgeld, velen gewond. Het hadden onze mensen kunnen zijn.

Paniek in Beni

Woensdag 25 maart gingen we de boer op, vanuit Kasindi richting Beni. Gelukkig moesten we niet zover gaan om de koffietelers van Kawa Kanzururu te treffen. Maar er bereikten ons wel berichten van zwaar artilleriegeschut zowat 10 kilometer vóór Beni. Het bleek te gaan om een aanval van het regeringsleger tegen de ADF-rebellen, dichtbij de plaats waar de zoon van de voorzitter van de provinciale federatie van boerenorganisaties FOPAC op 14 maart op zijn brommer werd doodgeschoten. De bevolking van Beni, die niet wist wat er gebeurde, raakte in paniek. Wijzelf hadden er gelukkig geen last van, we bleven op een veilige afstand. We hebben de nieuwe opslagplaats van de coöperatie Kawa Kanzururu met veel overtuiging kunnen inhuldigen in het majestueuze decor van het Ruwenzorimassief, dat zich voor de gelegenheid helemaal met sneeuw en zon had getooid.

© Ivan Godfroid

Het ruwenzorimassief in volle glorie viert mee feest

Overval in het Virungapark

Vandaag zaterdag 24 maart keerden we dan met ons team terug naar Butembo. De andere teams keerden huiswaarts via het grondgebied van de buurlanden, zoals ze gekomen waren. Ons team is het enige dat geen andere keuze heeft dan over Congolees grondgebied te reizen naar Butembo.

Daarvoor zijn er maar twee wegen. Ofwel via Beni, de weg waar het zo vaak fout gaat tegenwoordig. Ofwel een doorsteek via Karuruma, waarbij je eerst in een houten overzetbootje de rivier Semuliki oversteekt, dan 15 km door het natuurpark Virunga rijdt om vervolgens een klim te maken van 1000 naar 2.200 meter hoogte op een spectaculaire weg waar een goede terreinwagen geen overbodige luxe is.

De mensen in de wagen die uit de drijvende brug kwamen gereden (zo noemt dat overzetbootje hier) verwittigden ons meteen: ze werden middenin het park beschoten door onbekenden. De militairen die de weg bewaken hebben de achtervolging ingezet. Misschien is het toch veiliger om even te wachten tot ze zijn verjaagd?

Als we aan de overkant van de Semuliki stonden, bespraken we de situatie met de bestuurders van de andere wagens en we besloten om met ons vieren in konvooi te rijden. Vier wagens zijn een minder makkelijke prooi dan één. Maar we moesten wel zo snel mogelijk zien te rijden, zonder elkaar uit het oog te verliezen.

Het werd heel stil in onze Toyota Landcruiser als we over de aarden weg raasden. Mijn teamgenoten vinden anders altijd wel wat om vrolijk kwinkslagen over uit te wisselen. Nu was de spanning te snijden. Iedereen tuurde met half dichtgeknepen ogen naar buiten terwijl ik aan hoge snelheid die delen van de weg uitzocht die het minst schokken veroorzaken. Dat sloeg helemaal om in uitgelaten hilariteit toen we de barrière aan de andere kant van het park bereikten zonder enig teken van bandieten of rebellen.

Ontbinding

De reden waarom ik dit allemaal even op een rijtje zet, is hopelijk duidelijk: er gaat tegenwoordig geen enkele dag meer voorbij zonder één of meerdere zware incidenten. Tot voor kort klonk dat als “er gaat geen maand meer voorbij zonder…”. De situatie is dus nog veel erger geworden dan we ooit hadden kunnen denken. Het aantal gewapende bendes haalde nooit eerder zulke hoogdagen. Mensen afmaken of ontvoeren is de orde van de dag geworden. Het leger is er altijd op één of andere manier bij betrokken. Vaker dan me zint worden ze genoemd als mededaders of medeplichtigen.

Dat een nationaal leger woordvoerders in dienst heeft moeten nemen wiens belangrijkste dagtaak erin bestaat om alle beschuldigingen geüit door de bevolking te weerleggen, is toch wel het beste bewijs dat we een situatie van staatloosheid heel dicht hebben benaderd in Oost-Congo. Dat krijg je dus in een land waar alle bestuursorganen, van de president via senaat en parlement, over gouverneurs en provincieraadsleden tot burgemeesters en lokale besturen zonder uitzondering hun houdbaarheidsdatum hebben overschreden. Dan gaan de dingen rotten. Een land in ontbinding.

Niveau 3

Hoed af voor de Congolees, die geen andere keuze heeft dan in die onleefbare omstandigheden zich toch vast te bijten in het leven en er het beste van te maken. Voor de vier en een half miljoen mensen die hun huis hebben moeten ontvluchten om hun leven te redden is dat evenwel erg moeilijk geworden. De meer dan 13 miljoen mensen die door de ontwrichting van hun samenleving in levensgevaar zijn hebben dringend humanitaire hulp nodig. Omdat de regering zelf er niet naar omkijkt komt de VN in actie en roept op 13 april in Genève de hele wereldgemeenschap samen om levens te redden.

Dat de VN daarbij de DRC het hoogste niveau 3 van humanitaire crisis hebben aangemeten, waardoor Congo in dezelfde groep als Yemen en Syrie belandt, zint de Congolese overheid echter niet. En dus heeft de regering aangekondigd zelf niet aanwezig te zullen zijn op de donorconferentie in Genève.

José Makila, vice-Eerste minister, minister van Transport en Communicatiekanalen, en interim Eerste Minister, zegt het zo : « de activering van het hoogste niveau van humanitaire crisis is gestoeld op onjuiste cijfers en veroorzaakt een rem op de ontwikkeling van het land : investeerders worden ontmoedigd net op het moment dat de regering grote inspanningen heeft geleverd om het macro-economisch kader van het land te stabiliseren ».

Claude Mashala, nationaal uitvoerend secretaris van de grootste regeringspartij de PPRD, gaat nog verder en zegt het onomwonden als volgt : « de VN kiest met opzet de aanloop van de verkiezingen uit voor de donorconferentie om Congo in een ongunstig daglicht te stellen. De cijfers zijn bewust overdreven in een complot tegen onze leider en ons land. Ze blazen hun cijfers alleen maar op om er zelf garen bij te spinnen. De VN verrijken zich op de kap van die overdreven grote aantallen mensen in nood in Congo. »

Geen verantwoordelijkheid opnemen voor de immense crisis waar de regering zelf aan de basis van ligt, de ernst en omvang ervan minimaliseren door alles af te schilderen als fake news en dan diegenen die wel iets ondernemen beschuldigen van comploteren, hoe cynisch en pervers kan een overheid zijn? Als illustratie van hoe diep de kloof tussen bevolking en bestuurders is geworden in Congo, kan dit tellen!

Naschrift op 14 april 2018

Gisteren vrijdag 13 april heeft de donorconferentie dus inderdaad plaats gevonden zonder de Congolese regering. Welke gevoelens dit oproept bij de mensen in Congo, werd heel duidelijk verwoord op de blogsite Habarirdc. Morele misdaad, misplaatste trots, grootheidswaanzin… Ik laat u zelf de diepe verontwaardiging ontdekken.

© Ivan Godfroid

Inhuldiging van de opslagplaats voor koffie van de coöperatie Kawa Kanzururu

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.