Hoe zit het met internationale noodhulp voor Noordwest-Syrië? Vijf vragen en antwoorden

In Noordwest-Syrië zorgt de aardbeving voor een humanitaire ramp boven op een humanitaire ramp. Broodnodige noodhulp raakt daarbovenop niet ter plaatse. Shaymaa Mostafa, projectcoördinator voor 11.11.11 in het Midden-Oosten, benadrukt hoe belangrijk én dringend internationale solidariteit is voor de Syrische burgers. ‘De klok tikt. Internationale solidariteit kan de komende dagen en weken levens redden.’

? Hoe was de situatie voor de aardbeving?

‘Noordwest-Syrië wordt al jaren geteisterd door opeenvolgende crisissen, met onvoorstelbaar leed en gigantische verwoestingen tot gevolg. Na meer dan een decennium van oorlog waren de provincies Idlib en Aleppo voor velen een laatste toevluchtsoord geworden. Alleen al in Noordwest-Syrië waren 4,1 miljoen mensen afhankelijk van humanitaire hulp. Dat is meer dan 90% van de bevolking. De meeste onder hen, ongeveer 3 miljoen mensen, moesten hun huis achterlaten en leefden in zeer precaire omstandigheden.

‘De internationale gemeenschap keek voordien grotendeels weg. Zo bleef een financieringstekort van 48% bestaan.’

‘Neem bijvoorbeeld het gebrek aan brandstof: al voor de aardbeving had meer dan 92% van de gezinnen in de regio moeite om aan verwarmingsmateriaal te komen. Gezinnen waren noodgedwongen aangewezen op olijfpulp als verwarmingspellets.’

Lees ook

Van restproduct uit de olijfolieproductie tot biobrandstof in Syrië

‘En laten we niet vergeten dat oorlogsgeweld een immense tol blijft eisen. Tijdens gevechten in het noordwesten van Syrië vielen alleen al in 2022 145 burgerdoden. 58 onder hen waren kinderen, van wie de meesten nog nooit in hun leven vrede hadden gekend.’

‘Elke dag vonden er tragedies plaats waarbij de internationale gemeenschap grotendeels wegkeek. Ondanks wanhopige oproepen van lokale en internationale ngo’s zoals 11.11.11 bleef er een humanitair financieringstekort van 48% bestaan. Samen met een ernstige cholera-uitbraak, was dat de toestand waar het noordwesten van Syrië zich in bevond tijdens de winter. En dat was allemaal vóór de aardbeving.’

? Hoe gaat het momenteel met de reddingsacties?

‘Overlevenden worden nog steeds uit het puin gehaald, maar de hoop slinkt zienderogen. Op dit moment bedraagt het aantal slachtoffers meer dan 2.500 doden en 5.000 gewonden in ten minste 56 gebieden in het noordwesten van Syrië. Dat aantal zal nog stijgen. Ook de materiële schade is immens. Met meer dan 5.100 beschadigde en 2.000 verwoeste gebouwen zullen naar verwachting meer dan 11.000 gezinnen dakloos zijn.’

‘Het noordwesten van Syrië wordt vergeten. De Witte Helmen is de enige organisatie die zoek- en reddingsacties doet in Noordwest-Syrië. Ze voeren momenteel op meer dan 40 locaties noodoperaties uit. Ze doen hun uiterste best, maar kunnen momenteel maar naar overlevenden zoeken in amper 5% van de getroffen gebieden. Er is dringend behoefte aan brandstof, onderdelen om voertuigen te repareren en meer machines om de hulpverlening te ondersteunen. Mensen zoeken zelf naar overlevenden en slachtoffers en sommigen gebruiken zelfs hun blote handen om te graven en hun familieleden te zoeken.’

‘Sommigen mensen gebruiken hun blote handen om te graven en hun familieleden te zoeken.’

‘Lokale teams kunnen deze humanitaire ramp niet meer de baas: duizenden mensen liggen momenteel nog onder het puin en de bevoorrading geraakt moeilijk tot bij de getroffen plaatsen. Veel snelwegen en havens zijn beschadigd of ontoegankelijk. Logistieke teams moeten vanuit hun auto of hun schuilplaats werken omdat hun kantoren en huizen platliggen. De internationale humanitaire respons op de situatie in Syrië blijft echter zo goed als uit.’

‘En dat terwijl de temperaturen in Noord-Syrië tot –5 graden zakken. Dat weegt. De reddingsteams ter plaatse zijn uitgeput, in rouw, en hebben amper elektriciteit of internetverbinding. De meeste ziekenhuizen kampten al met een tekort aan artsen en medicatie, of waren al verwoest door de aanvallen van het Syrische regime.

? Waarom is er minder hulp in Syrië dan in Turkije?

‘Door Russische en Syrische tegenstand in de VN is Bab al-Hawa de enige grensovergang waarlangs VN-hulpkonvooien Noordwest-Syrië mogen binnenkomen. Daar passeerde pas na vier cruciale dagen het eerste VN-konvooi.’

‘Andere grensovergangen, zoals Bab-al-Salaam en Al-Rai zijn ook operationeel, maar die mogen niet gebruikt worden volgens het grensovergangssysteem van de VN. Hulpkonvooien die niet van de VN zijn, zouden deze grensovergangen wel kunnen gebruiken. Veel mensen roepen de VN ook op om ofwel het border-crossingmechanisme van de Veiligheidsraad uit te breiden met deze twee grensovergangen, ofwel ze hoe dan ook te gebruiken.’

‘Op 10 februari heeft een groep internationale juristen, waaronder voormalige rechters van het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof, publiekelijk verklaard dat VN-organisaties niet noodzakelijk moeten wachten op toestemming van de VN-Veiligheidsraad om eender welke grensovergang dan ook te gebruiken als het over levensreddende hulp gaat. Deze impasse doorbreken zou talloze levens kunnen redden.’

‘Maar het blijft ook logistiek moeilijk om grensovergangen te gebruiken, aangezien veel wegen van Gaziantep naar de grens zwaar getroffen zijn. Tot nu toe wordt het overgrote deel van de reddingsacties dus uitgevoerd door lokale ngo’s die al ter plaatse waren, zoals 11.11.11-partners Basmeh & Zeitooneh en Olive Branch.’

? Wat kan België doen?

‘De internationale gemeenschap beschikt over tal van responsmechanismen om dergelijke rampen aan te pakken. Die moeten we maximaal inzetten. Belgische diplomaten in New York zouden samen met andere landen druk moeten zetten op de VN-Veiligheidsraad om extra grensovergangen (Bab-al-Salaam en Al-Rai) toegankelijk te maken voor internationale hulp.’

‘De noden zijn geëxplodeerd, maar België blijft ter plaatse trappelen.’

‘Het is positief dat het noodhulpteam B-FAST is ingezet, maar er kan meer gedaan worden. Eerder deze week bevestigde de federale regering haar bijdrage van 4 miljoen euro aan het cross-borderfonds van de Verenigde Naties voor Syrië. Dat budget was al in de begroting voorzien, gebaseerd op de bestaande humanitaire behoeften van het gebied voor de aardbeving. Datzelfde budget toereiken wanneer er nu een immense aardbeving bijkomt, is volgens 11.11.11 onvoldoende.’

‘De noden zijn geëxplodeerd, maar België blijft ter plaatse trappelen. Syrische burgers hebben geen nood aan business as usual, landen als België moeten dringend een versnelling hoger schakelen op vlak van noodfinanciering. Wel kende ons land 1 miljoen extra toe aan het Distaster Response Emergency Fund (DREF), een fonds dat lokale Rode Kruis-verenigingen ondersteunt na natuur- en klimaatrampen. Dat geld gaat naar organisaties die actief zijn in Turkije en gebieden die onder het regime van Assad vallen.’

‘Dat is natuurlijk ook belangrijk, maar mensen in Noordwest Syrië blijven in de kou staan. Internationale hulpverlening in dit gebied komt dus zo goed als niet op gang. Ondertussen tikt de klok voor reddingswerkers ter plaatse, die met heel beperkte mankracht en middelen moeten behelpen in een enorm gebied. Elke minuut vallen er nieuwe slachtoffers. Internationale solidariteit kan de komende dagen en weken levens redden.’

? Wat kan ik zelf doen?

‘Er moet nog veel gebeuren: talloze mensen hebben onmiddellijk onderdak, voedsel, water, verwarming, geschikte kledij en andere levensnoodzakelijke spullen nodig. Ook is er grote vraag naar technische teams om te beoordelen of mensen naar hun beschadigde huizen kunnen terugkeren of een ander onderkomen nodig hebben. Financiële middelen zijn hiervoor cruciaal.’

‘De nood aan donaties is bijzonder groot: zoek- en reddingsmissies zijn momenteel prioritair, aangezien er nog duizenden levens op het spel staan. Internationale steun is meer dan ooit nodig. 11.11.11 lijstte betrouwbare organisaties op die actief zijn in de regio en donaties rechtstreeks inzetten in de getroffen gebieden.’

‘Het is ook cruciaal dat je mee je bezorgdheid uit, dat je je stem laat horen. Mensen in Noordwest-Syrië hebben dringend behoefte aan internationale solidariteit. Het kan talloze levens redden in de komende uren, dagen, weken en maanden.’