Congo herdenkt zijn onafhankelijkheid in mineur

Indépendance tcha tcha

Getty Image - Hans Wiesman

Een geschenk-met-een-boodschap voor Mobutu

De grote hit van le Grand Kallé doet het nog steeds. Het is het eerste wat ik vanochtend vroeg in mijn whatsapp vond. Nog altijd wordt hij gekoesterd en geprezen door de Congolezen, ook al valt er voor de rest echt niet veel te vieren. Tja.

Dagenlang was aangekondigd dat president Kabila een belangrijke mededeling zou doen in zijn jaarlijkse 30-juni-toespraak. Iedereen hoopte dat hij eindelijk zou meedelen dat hij geen kandidaat zal zijn bij de verkiezingen. Dat zou eindelijk wat rust brengen in het getormenteerde land. Maar op het laatste nippertje moet hij besloten hebben het hele land liever verder in de onzekerheid te laten, want zijn toespraak liet zich in niets onderscheiden van de vorige: het gebruikelijke nationalistische borstgeroffel, waarvan zijn onderdanen zeggen dat dit geen fufu op de tafel brengt.

Ook de militaire défilé in Kinshasa werd op het laatste moment afgeblazen. Volgens ingewijden was hij van plan geweest een duidelijk signaal te geven aan al wie met de intentie zou spelen om hem gewapenderhand van zijn troon te verdrijven. Ook aan de buurlanden. Maar iemand moet er toch in geslaagd zijn hem tot betere gevoelens te brengen. Misschien wel zijn eigen generaals, die toch ook niet zo gelukkig zijn met de rol waarin ze worden gedrongen.

Verbeelding

Hier en daar zijn er concerten in Bukavu, de stad waar ik op dit moment verblijf. Er zijn dus mensen die toch een schijn van een feest willen hooghouden, ook al doet het vreemd aan een live band te zien spelen terwijl de achtste finales van het WK geluidloos zich op het grote TV-scherm op de achtergrond afspelen.

Wie de moed niet heeft om de balans op te maken van 58 jaar onafhankelijkheid ontsnapt toch niet aan de realiteit van elke dag. Zelfs vandaag doet de overheid geen inspanning om het leven wat draaglijker te maken. Het duurt nu al weken dat er geen druppel meer uit de kraan komt en je van een douche alleen maar kan dromen. Zoals alle dagen waren er ook vandaag vele stroomonderbrekingen, die alles samen zeker 5 uur duurden.

Op de overheidsdiensten kan je geen staat meer maken. Bukavu ligt aan een honderd kilometer lang meer maar heeft geen water tijdens het droge seizoen. De Ruzizirivier heeft twee waterkrachtcentrales maar de helft van de tijd is er geen stroom. De regering heeft de beste troeven van de hele wereld om een succesvol duurzaam water- en energiebeleid uit te werken, maar hun verbeelding reikt niet verder dan één vijfde van het natuurpark met de grootste biodiversiteit, het Virungapark, in handen te geven van oliemultinationals. Uitgerekend op de dag van de onafhankelijkheid. Kan het nog cynischer? In plaats van de toekomst van Afrika veilig te stellen verkiezen ze roofbouw op eindige grondstoffen door buitenlands grootkapitaal, want daar kunnen ze hun eigen zakken snel mee vullen door de graantjes die hen worden toegeworpen. Ondertussen vernielen ze een deel van ons wereldpatrimonium. Ronduit wraakroepend.

Het zijn de beleidsmakers zelf die zich verrijken met massale voedselimport, hoe kan je van hen dan een vooruitziend landbouwbeleid verwachten? Hoe meer afhankelijkheid, hoe beter voor hun bankrekening.

De voedselafhankelijkheid maakt Congo nog kwetsbaarder. Jaarlijks moet voor anderhalf miljard dollar aan voedingsmiddelen worden ingevoerd om de steden te voeden. Ik stapte een warenhuis op de hoek binnen op zoek naar verse voeding en vond er alleen maar producten van Colruyt die me in het Nederlands aanstaarden alsof ik de alien ben. Het zijn de beleidsmakers zelf die zich verrijken met massale voedselimport, hoe kan je van hen dan een vooruitziend landbouwbeleid verwachten? Hoe meer afhankelijkheid, hoe beter voor hun bankrekening.

Lijdzaam

Gisteravond was het even paniek. De buurman van ons kantoor, waar ik een logeerkamer heb, heeft een bar geopend en wou die op 29 juni inhuldigen. Stroompannes zijn dodelijk voor muziekbars, dus had hij een dieselgenerator aangeschaft, die de hele namiddag zo hard had staan draaien, dat hij een halfuur na zonsondergang oververhit raakte en plots in de fik ging. Op de avond van de opening!

Ik hoorde het aan de ongewone kreten die me plots ter ore kwamen. Als ik door het raam ging kijken sloegen de vlammen al metershoog uit het tuig dat ze op de eerste verdieping in open lucht hadden opgesteld, op 2 meter van ons kantoor. Er was meteen veel volk op de been. Ongerust hield ik de vlammen in het oog, om te zien of ze niet zouden overslaan naar onze kant. Een tuinslang aankoppelen kon ik niet, met die opgedroogde waterleiding. Lijdzaam toekijken en het beste hopen was mijn lot.

Gelukkig lag er op het terrein van de nieuwbouwbar nog een zandhoop. Een aantal emmers zand volstonden om de vlammen de baas te worden. Mijn longen hadden iets meer tijd nodig om te herstellen van de giftige rook. De lucht in Bukavu is altijd al van de slechtste van heel Congo (door de vele honderden roetbrakende generatoren die noodgedwongen elke dag urenlang moeten draaien), gisteravond was hij evenwel ronduit dodelijk.

Mediteren

Hoe gedenk je de onafhankelijkheid als er niets te vieren valt? De gouverneur van Noord-Kivu probeert de schijn hoog te houden door in zijn speech eerst de Eeuwige Vader te bedanken waarvan de almachtigheid altijd ten voordele van de provincie werkt (pardon?). Dan vervolgt hij met zijn meest eerbiedige hommages aan het staatshoofd “voor zijn onvermoeibare en algemene mobilisering voor het herstel van de Staat (hein?) en het vrijwaren van de integriteit van het nationale territorium”. Maar de gewone burger raadt hij aan om vandaag eens goed te mediteren over zijn burgerzin en zich te plooien naar de aankomende verkiezingen.

Mistroostig over de zwaarmoedigheid die een dag als vandaag onvermijdelijk meebrengt, laat ik mijn gedachten glijden over waar ik mijn eigen aandacht zou kunnen op richten. Ik herinner me dat beeld dat ik elke keer zie als ik met het vliegtuig land in Goma. Aan de rand van de landingsbaan, die tegelijk startbaan is, liggen diverse wrakken van vliegtuigen, maar één ervan heeft steeds meer mijn aandacht getrokken dan de andere.

© Ivan Godfroid

Het wrak van Mobutu’s DC3

Dakota

Wellicht komt dat omdat een DC3 het vliegtuig was waar ik mijn maiden vlucht in heb gemaakt, nog vóór de onafhankelijkheid van Congo. Mijn moeder ziet nog zó voor zich hoe mijn kleine lijfje samentrok elke keer het tuig in een luchtzak belandde. Het enige wat ik daaraan heb overgehouden is een foto van dat kleine ukje in zijn reiswieg.

Het silhouet van een Dakota of DC3 herken je uit de duizend. Laatst zag ik op diezelfde luchthaven van Goma een helemaal opgeknapt exemplaar. Op basis van het immatriculatienummer kan je perfect opzoeken wat het verleden is van elk vliegtuig. De 5Y-WOW is gebouwd in 1944 en is 74 jaar later nog altijd in de lucht. Hij kreeg zelfs een nieuw kleedje, en de nieuwe eigenaar schilderde er de merknaam in grote letters op.

© Ivan Godfroid

Weer opgeknapt op haar 74ste

Als het zo makkelijk is de geschiedenis te achterhalen op basis van een immatriculatienummer, waag ik het erop om dat ook voor dat wrak te proberen: 9Q-CAM. Al snel plooit zich een heel merkwaardige geschiedenis voor me open.

VIP-uitvoering

Om de Russische invloed op Congo na de ontspoorde onafhankelijkheid en de moord op Lumumba gauw de kop in te drukken nodigde John Kennedy begin 1963 de nieuwe sterke man achter de schermen, Joseph-Désiré Mobutu, uit in Washington.

Zoals dat hoort moest ook een geschenk worden voorzien voor de machtige stafchef van het leger. Mobutu droomde er luidop van om over een jet te kunnen beschikken om zich te verplaatsen in het gigantische land, en Kennedy had daar wel oren naar. Alleen kon hij toch niet te uitbundig zijn met een man die toen al had duidelijk gemaakt niet in te zitten met mensenrechten. Mobutu was dan ook zwaar teleurgesteld als hij na zijn terugkeer geen splinternieuwe jet maar een 18 jaar oude DC3 kreeg afgeleverd met de groeten van Kennedy. Dat was zijn manier om te kennen te geven dat de kampioen van de democratie toch geen al te zoete broodjes kon bakken met de generaal.

Het was wel een luxe-uitvoering met een VIP-interieur. Maar Mobutu heeft er nooit veel mee gevlogen. In 1981 werd het vliegtuig verkocht aan een zakenman die er jarenlang gebruik van maakte voor zijn privé-verplaatsingen met zijn bedrijf Virunga Air Charter.

Hans Wiesman

Archieffoto

Eind jaren 90 werd het vliegtuig geparkeerd aan de zijkant van de luchthaven, tot het in de weg kwam te staan. Militairen hebben de luxe-inrichting en de cockpit geplunderd. De vleugels werden eraf gehaald, en het wrak kwam op het vliegtuigkerkhof terecht, waar het nu nog steeds met opgeheven neus maar vleugellam elke binnenkomende en uitgaande passagier groet.

Op deze dag kan ik niet anders dan er een treffend symbool in te zien van de vermeende onafhankelijkheid van Congo.

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.