Butembo slachthuisstad

Het gaat van kwaad naar erger in Butembo. Op drie dagen tijd zijn er weer vier doden gevallen, in verschillende incidenten. Zoals gewoonlijk gaat het om onschuldige slachtoffers. Behalve dan die politieman van 20 jaar die vorige zaterdag drie kleine meisjes op weg naar de markt om pondu te gaan kopen 300 Kongolese frank (een kwart euro) had afhandig gemaakt. Een woedende bevolking in een wijk die al zwaar geteisterd werd door voorbij geweld heeft de incivieke jongeling genadeloos doodgestenigd.

Het laatste slachtoffer in rij is een man die fortuin heeft gemaakt met de invoer van tweedehandswagens, Kambale Kasongya, bijgenaamd «Mokolo Diamant». Zondagavond gaat in zijn woning plots het licht uit terwijl de electrische generator buiten nochtans op volle toeren blijft draaien. Hij vraagt zijn zoon even te checken wat er fout gaat. Omdat de jongen niet snel terugkeert gaat hijzelf naar buiten, en tot zijn ontzetting ziet hij twee gewapende mannen die zijn zoon in bedwang houden en hem verhinderen om hulp te roepen.

Zonder aarzelen gooit hij zich met zijn volle gewicht op de schurken. Ze vallen allemaal samen op de grond, en zijn zoon kan ontspannen. Maar twee andere bandieten hadden zich vlakbij verstopt, en schieten Mokolo tweemaal in de borst. Familieleden snellen hem nog naar het hospitaal, maar de artsen staan machteloos. Hij overlijdt op de operatietafel.

’s Anderendaags, een maandag, staat de stad opnieuw op stelten. Op alle kruispunten worden autobanden in brand gestoken. Zwarte rookpluimen alom drukken de rouw van de bevolking uit. Mensen komen massaal op straat en scanderen slogans tegen de onveiligheid (une hémoragie sécuritaire, zegt de radio), scholieren en studenten organiseren betogingen. Op kop loopt een man met een lange stok, en daarop een immense hoorn van een Ankole-koe. Cynici spreken over Butembo als ville-abattoir. Wellicht is het dat wat de betogers hiermee willen uitdrukken.

De politie komt voor een keer snel ter plaatse om de vuren te doven en schiet in de lucht om de bevolking te verspreiden. Maar de mensen laten zich niet intimideren, en reorganiseren zich elders om hun ongenoegen verder uit te roepen, en het aftreden te eisen van de burgemeester, die van de partij van president Kabila is.

De burgemeester van zijn kant roept de Bubolezen op hun gewone bezigheden verder te zetten, maar de volkswoede is te groot. Alle winkels gaan dicht, tot het kleinste kraampje verdwijnt uit het straatbeeld. Omdat ik enkele dagen weg was geweest had ik niets meer in huis en wou wat proviand gaan kopen. Niets te vinden. Nergens. Ik heb me met wat spaghetti en tomatenpasta in blik onderin mijn voorraadlade moeten tevreden stellen.

De dag erop gonst de stad nog steeds van de geruchten. De spontane “ville morte” gaat onverminderd door tot aan de begrafenis van Diamant. De helft van mijn collega’s komt ook vandaag niet opdagen wegens de onveiligheid. We vinden gelukkig toch een restaurantje dat ons stiekem achter gesloten deuren een middagmaal wil bereiden en op kantoor afleveren.

Allerlei pogingen tot begrijpen doen de ronde. Zijn het politieke partijen die achter die nieuwe golf van onveiligheid zitten en door chaos te creëren de PPRD-burgemeester tot aftreden willen dwingen? Zijn het de concurrenten van Diamant die militairen hebben ingehuurd om hem uit de weg te ruimen? Waarom grijpt de provinciegouverneur niet in? Waarom is nog altijd niemand erin geslaagd om ervoor te zorgen dat militairen hun soldij krijgen in plaats van die in de zakken van generaals te zien verdwijnen, zodat ze niet hoeven te roven en plunderen? Heeft Joseph Kabila Kabanga überhaupt in dit land iets te zeggen? Geen kat die nog op hem zal stemmen, zoveel is zeker.

Bij het geringste gerucht op straat spits ik de oren. ’s Avonds is dat niet evident: op 80 meter van mijn slaapkamer sputtert elke avond een Chinese generator zonder geluidsdemping zijn oordverdovende decibels mijn richting uit tot tien uur, halfelf.

Ik zet dan maar de radio aan om het geratel wat te milderen. De radiostations kondigen aan dat hun omroepers met avonddienst extra bescherming zullen krijgen. Vandaag is dan eindelijk in Beni het proces begonnen van de burgemeester van de deelgemeente Mususa, de man die de nachtelijke patrouille leidde die de student Pascal Mwanazaire drie kogels door het hoofd joeg op minder dan een kilometer afstand van waar ik woon (zie mijn blog ‘Nachtwacht’ van 15 juli). Benieuwd of dat wat zal opleveren.

Wie daarin enige reden tot opluchting zou hebben gevonden wordt door de omroeper meteen op andere gedachten gebracht. Vanochtend zijn zeven gedetineerden uit de gevangenis ontsnapt. Terwijl de politie sliep hebben ze een gat in de muur geslagen, de politiemensen overmeesterd, een vrouwelijke politieagente die verzet bood neergestoken, en twee geweren meegenomen. Het gaat om, alweer, zes militairen en een burger, een Rwandees. Ze worden met naam en toenaam genoemd. De burgemeester roept de bevolking op tot waakzaamheid. Daar moeten we het dus maar mee stellen.

De generator ratelt onverstoorbaar door. Straks, als hij zal worden stilgezet, zal de stad weer worden ondergedompeld in een bevreemdende stilte. De hele bevolking zal net als ikzelf een oor op buitengeruchten gericht houden. Een vrouwelijke collega had eerder op de dag gezegd: “kunnen we nu voor een keer niet aan God vragen om de zon niet te laten ondergaan?”.
Hoeveel mensen kijken op dit moment in de loop van een geweer? Als er straks weer doden vallen breken er mogen gegarandeerd rellen uit. Van werken zal dan niet veel in huis komen.

Voor het eerst sluit ik niet enkel de buitendeuren af, maar doe ik ook alle tussendeuren naar mijn slaapkamer op slot. Dat zijn er toch drie. Mocht er iemand met slechte bedoelingen het huis willen binnendringen, geeft me dat toch wat extra tijd om de telefoon te grijpen en te bellen naar… MONUSCO, bij gebrek aan beter. Of die gedachte mijn slaaprust kan garanderen zal straks moeten blijken als ik de invertor uitzet en onder mijn muskietennet kruip.