Om woest van te worden

Jongeren en geweld in Oost-Congo

© Ivan Godfroid

Zeldzaam zicht: een zo goed als lege hoofdstraat

Ik zag het meteen toen ik Butembo binnenreed: dit is niet hoe mijn stad er normaal op een vrijdagnamiddag uitziet. In de grootste handelsstad van Noord-Kivu wriemelt het rond deze tijd van het volk en draaien de vele winkelpanden nog op volle toeren. Nu rijden er amper enkele wagens en brommers. Ville morte, zo noemen de mensen een algemene staking die de stad stillegt.

Meestal wordt een ville morte opgelegd door een groep mensen die ook vergeldend kunnen optreden wanneer de staking niet wordt opgevolgd. Het moest wel degelijk om een grote groep gaan om Butembo zó doods te krijgen.

Woedemars

Het werd al snel duidelijk wat er was gebeurd. Om drie uur ’s nachts was een bende gewapende mannen binnen gevallen in een burgerhuis om hen te beroven. De vrouw die er woont kreeg een kogel in haar schouder, maar overleefde. Haar zoon, die haar probeerde te beschermen, werd echter doodgeschoten.

Dany Mulinda Batoto was student in het 2de doctoraat aan de Katholieke Universiteit van de Graben. Van zijn belagers zeggen ooggetuigen dat sommigen militaire kledij dragen. Ze wisten allen te ontkomen nog voor de politie drie kwartier later ter plaatse kwam.

De studenten hebben meteen een woedemars georganiseerd die de hele stad verlamde, waardoor ik Butembo in de rouw terugvond. Vandaag ging die woede onverdroten verder. De hele ochtend werd er spontaan gemanifesteerd. Nooit eerder zag ik zovele kwade jongeren op straat. Lange slierten voetgangers, brommers en wagens gingen op en neer, schreeuwend, toeterend, woest.

De politie, die de voorbije maanden een nultolerantie had aan boord gelegd voor manifestaties en daarbij traangas noch kogels schuwde, tot ieders verwondering, liet betijen. Wanneer de studenten in het stadscentrum autobanden in brand staken, keken ze rustig toe en doofden enkel de laatste vlammen wanneer de studenten verder gingen. De stedelijke overheid had zeer goed aangevoeld dat hiertegen optreden erg verkeerd zou aflopen. De recent aangestelde assistent-burgemeester zou enkele jaren geleden de opdrachtgever geweest zijn van de moord op een jongere, en is steeds buiten schot van justitie gebleven. Zoiets kan niet ongestraft blijven doorgaan. De studenten zouden er meteen een halszaak van maken.

Lood

Vandaag verdubbelden de betogingen in hevigheid. Hier en daar doken handgeschreven slogans op: wij eisen het ontslag van leger en politie! Kabila en zijn strontregering moeten ophoepelen! Waakzaamheid: de wolf zit in de schapenstal!

Op weg naar het kerkhof voor de begrafenis, begon één van de groepen stenen op te rapen en op metalen deuren en golfplaten daken te gooien om extra lawaai te maken. Eén ervan viel akelig dicht bij de voorruit van onze dienstwagen.

Meteen werd ook een link gelegd met de slachtpartijen in Beni die al meer dan 2000 slachtoffers maakten (“stop de genocide”) en met de moord op Vader Machozi, pater assumptionist, een iconische figuur die het aandurfde de verloedering in Oost-Congo aan te klagen en daarom zijn lichaam vol lood kreeg gepompt.

© Ivan Godfroid

Woeste jongeren, treurend om de dood van hun vriend en alle andere geweld

Bovenhuids

De waanzin van al dat gruwelijke geweld vormt een rode draad in de pas verschenen roman “Bovenhuids” van Dimitri Verbelen. Deze auteur uit Oost-Vlaanderen raakte zo gegrepen door de wantoestanden in Oost-Congo dat hij er met Elien Spillebeen en mezelf lange gesprekken over voerde, het project Beni files in detail bestudeerde, mijn blog grondig las en tientallen rapporten doorworstelde, om dan alles uit te kristalliseren in een literaire vorm die voor dit onderwerp hoogst ongebruikelijk is: een roman.

Verbelen vertelt de levenswandel van drie jonge mensen die absoluut niets met elkaar gemeen hebben, maar door het (nood)lot uiteindelijk wel met elkaar te maken krijgen. Een door een gewapende militie ontvoerde kindsoldaat in het diepe binnenland van Noord-Kivu, de zoon van een Congolese activiste in Butembo en een Belgische ontwikkelingswerker (hij werkt voor de Leuvense NGO Eilanden van Hoop, jawel), en een scholier in Aalst, zijn de drie levens die elkaar zullen kruisen.

De hele roman door voel je de dreiging hangen, en niet alleen in Congo. Elke keer het geweld losbarst lees je met ingehouden adem verder, je afvragend hoe diep de auteur je gaat meeslepen in toestanden die nochtans effectief de dagelijkse realiteit zijn van zovele jonge mensen. Het is pas op de allerlaatste pagina’s dat je voelt hoe de schrijver een heuse inspanning levert om aan dat veelvormige geweld nog een teken van hoop te breien.

Een hoogst merkwaardige roman, met een hoog herkenbaarheidsgehalte voor minstens één van de drie levens, waardoor je weet dat de andere ook even echt moeten zijn. En als je ze alle drie zelf kent, blijft het boeiend te lezen hoe de verweving van al dat jong geweld de duidelijke boodschap meegeeft dat we met zijn allen in één en dezelfde wereld leven, en we moeten leren begrijpen dat wat zich ver van ons bed afspeelt ons eigenlijk erg nabij op de huid kan komen te zitten. Dat het ons dus ook aanbelangt.

Opborrelen

Vijf weken ben ik weg geweest uit Congo. Ik had gehoopt op wat positieve veranderingen, maar de toekomst wordt er niet eenvoudiger op.

De kwaadheid van de jongeren van Butembo die ik vandaag van dichtbij kon meemaken is geënt op die diepere kwaadheid die nu snel steeds harder gaat opborrelen. Nog altijd weten we niet of er nu verkiezingen zullen komen of niet. Geruchten doen de ronde dat de recente vrijspraak van Bemba warm onthaald wordt door president Kabila: een uitstekende gelegenheid om op te roepen tot een nieuwe nationale dialoog, die dan weer een paar jaar kan aanslepen zonder verkiezingen. Bemba zou eerste minister worden, een prima manier om hem in een tijdspanne van een paar jaren te laten opbranden, zodat Kabila dan niet alleen een tegenstaander heeft uitgeschakeld, maar ook nog eens wat jaren extra op zijn troon kan blijven zitten.

Waar of niet, we zullen het snel weten. De katholieke lekenactie heeft aan de Afrikaanse Unie laten weten dat ze besloten hebben om opnieuw publieksacties op het touw te zetten, omdat ze geen enkel positief signaal krijgen van de zittende politici. Nu de buurlanden steeds luidere kritiek laten horen, hopen ze op steun van die kant. De beschuldiging van neokoloniale inmenging zal in alle geval op hen niet van toepassing zijn.

De Nationale Raad voor de opvolging van het Sylvesterakkoord liet intussen weten dat de regering niet één keer heeft samengezeten met de Nationale Kiescommissie en henzelf, wat een duidelijke indicator is van het ontbreken van alle politieke wil om tot een aanvaardbare uitweg te komen voor de diepe politieke crisis.

In die ambiance worden morgen zondag 24 juni 2018 de bureaus geopend waar politici hun kandidatuur kunnen neerleggen voor de provinciale, wetgevende en presidentiële verkiezingen van, in principe, 23 december. De discussie over het gebruik van de stemcomputers loopt nochtans nog steeds hoog op, maar de voorzitter van de kiescommissie heeft er geen oren naar: “de verkiezingen zullen plaats vinden MET de stemmachines, afgelopen!”.

Zelf heb ik nog altijd geen enkel overtuigend teken opgevangen dat ze überhaupt zullen plaatsvinden. Ik weet alleen maar dat de spanningen en de kwaadheid met de dag nog zullen toenemen.

© Ivan Godfroid

Stenen worden op daken en poorten gegooid

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.