Rurale bevolking Peru neemt het leven in de rivieren onder de loep

© Saar Fivez

Zoeken naar macroinvertebraten

Peru heeft een strategische locatie op vlak van waterbronnen. Vooral het Amazonebekken en de gletsjers zijn belangrijke watervoorraden. 98% van het water bevindt zich ten oosten van de Andes. Aangezien zeventig procent van de populatie aan de Pacifische kust woont, waar de watervoorraden dus schaars zijn, kent het land veel waterstress. Hoewel Peru qua waterreserves op de achtste plaats ter wereld staat, zal het tegen 2030 hoogstwaarschijnlijk een tekort aan zoetwater hebben. Dit komt niet enkel door ontoereikende infrastructuren, maar ook door het onbewust waterverbruik van ’s lands inwoners en bedrijven. Het tekort aan water is niet het enige probleem. Het voorradige water wordt ook nog eens vervuild. Zestig procent van de watervoorraden zijn onbruikbaar. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door onbehandeld afvalwater (zowel huishoudelijk als van ziekenhuizen, bedrijven en industrieën), anderzijds door vervuilde run-off van landbouw en onverantwoorde en niet-gereguleerde mijnbouwactiviteiten. Met andere woorden, er wordt te kwistig en te vuil omgegaan met dit kostbare goed.

© Liesbet Colson

Afvalt zwemt in de rivieren van Cajamarca

Hier in Cajamarca oogt het beeld niet fraai; overal slingert er afval in en rond de rivieren en de stad kampt vaak met een tekort aan water. Vanaf ’s middags komt er niets meer uit de kraan. Hier en daar ontstaan er initiatieven om ondergronds water op te pompen. Zonder voorafgaande studies, weliswaar. Ook de behandeling van het afvalwater is zeer pover. Een voorbeeld: het afvalwater van het nabijgelegen stadje Celendín met ongeveer 80.000 inwoners wordt opgevangen in een wachtbekken. Dit om de zwaardere materialen te laten zinken, de rest wordt ongezuiverd in de rivier geloosd…

© Liesbet Colson

De verzamelplek van het afvalwater van Celendín

Daarnaast zijn er op dit moment meerdere mijnbouwbedrijven actief in de regio (zoals Yanacocha en de recent gestarte Shahuindo en Michiquillay). Deze onttrekken grote hoeveelheden water en vervuilen de rivieren met lood en andere zware metalen die de bevolking rechtstreeks treffen. In Bambamarca bijvoorbeeld, werd bij alle kinderen lood vastgesteld in het bloed. Het water wordt zuur en dus ondrinkbaar en vissen en kikkers sterven, een belangrijke voedselbron voor de rurale gemeenschappen. Irrigatiekanalen drogen uit en sedimentatie doodt de gekweekte forel. Wanneer de bevolking hen daar mee confronteert, vragen de mijnbouwbedrijven om bewijsmateriaal. Wat men natuurlijk niet heeft…

© Saar Fivez

Lokale bevolking beschermt grote laguna die Yanacocha dreigt leeg te zuigen

De bevolking weet weinig over de exacte kwaliteit van hun water. Noch van het kraantjeswater, noch van de rivieren. Hoewel de overheid de watervoorraden en de zuiverheid ervan controleert, blijkt de informatie niet tot bij de bevolking te geraken. Zeker niet tot op het platteland, waar rivierwater voor zowat alles gebruikt wordt: van besproeien van de akkers tot het huishouden. Tevens blijken de overheidsinstanties niet altijd even goed mee te willen werken. Zo stuurde een onderzoeker onlangs enkele waterstalen naar het laboratorium om te testen op zware metalen. Verdict: geen metalen. Toen hij het daarentegen anoniem opstuurde naar een ander laboratorium in de hoofdstad, was het verdict het tegenovergestelde… wel zware metalen.

Omdat de overheid niet transparant is en vaak afwezig blijkt te zijn, neemt een aantal NGO’s het heft in eigen handen.

© Saar Fivez

Gloria met haar vangst

Omdat de overheid niet transparant is en vaak afwezig blijkt te zijn, neemt een aantal NGO’s het heft in eigen handen. In Cajamarca sticht de organisatie GRUFIDES daarom in verschillende gemeenschappen de zogenaamde Comités de Vigilancia Ambiental, letterlijk vertaald als Milieutoezichtscomité’s. De bedoeling is dat de lokale bevolking zelf, onder begeleiding van professionals, de kwaliteit van hun water onderzoekt. Ze gebruiken een multiparameter om pH, opgelost zuurstof, temperatuur en conductiviteit te meten. Daarnaast krijgen ze een cursus macroinvertebraten. Dit zijn kleine (groter dan 1 mm) ongewervelde beestjes die in of op de rivierbodem leven en indicatoren zijn voor de waterkwaliteit. Sommige van hen kunnen enkel overleven in zuiver water, anderen zijn beter bestand tegen vervuiling. Hoe meer variatie er gevonden wordt, hoe beter. In de rivier wordt een staal genomen en alle beestjes worden uitgepikt en gedetermineerd. Er wordt een index berekend die een indicatie geeft van de waterkwaliteit. Zo kunnen de gemeenschappen ontdekken of hun water van goede of slechte kwaliteit is.

© Liesbet Colson

Doraliza ontmoet macroinvertebraten

Afval wordt rond het huis gegooid, in een put begraven of verbrand

Daarnaast wordt ook een infosessie gegeven rond huishoudelijk afval en afvalwaterzuivering, aangezien de mensen zich vaak niet bewust zijn van de impact die ze ook zelf creëren. Tijdens een bevraging bij een comité zeiden de leden dat ze hun afval gewoon rond het huis gooien, in een put begraven of verbranden. Natuurlijk moet ook hier de overheid willen meewerken: in de rurale gebieden wordt vuilnis namelijk niet opgehaald en al zeker niet gerecycleerd.

Ieder comité bestaat uit een raad van bestuur en enkele vrijwilligers, allen afkomstig uit de lokale gemeenschap. De bedoeling is dat ze op regelmatige basis bezocht worden door leden van de NGO om hen infosessies te geven en verder te begeleiden in het nemen van stalen en opvolgen van de waterkwaliteit.

© Saar Fivez

Mannen en vrouwen vertegenwoordigd in de raad van bestuur

Hoewel de comité’s op dit moment nog niet wettelijk erkend worden – dit kan enkel op nationaal niveau en is niet evident - is er een proces aan de gang om ze op regionaal niveau te erkennen als vroegtijdige alarmsystemen. Het idee is eenvoudig: de gemeenschappen nemen om de paar maanden stalen, werken ze uit of sturen ze naar de universiteit. Als ze een achteruitgang waarnemen, kunnen ze dit dan mét bewijsmateriaal aantonen bij de rechtbank.
Er is nog een lange weg te gaan, maar de eerste stappen zijn gezet. De appreciatie en de leergierigheid van de gemeenschappen bewijzen alleszins dat het de goeie richting uit gaat.

© Liesbet Colson

Leden van verschillende comité’s verbroederen

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.