Trouw aan de seizoenen

Kris Janssens mist niet veel in Cambodja. Als hij iets moet noemen — behalve familie en vrienden — dan zijn het de vier seizoenen die elkaar afwisselen. In Cambodja heb je er maar twee.

Is er niks dat je daar mist?’, wordt mij wel eens gevraagd. Om eerlijk te zijn: behalve mensen, vrienden en familie in België, is er weinig waar ik heimwee naar heb. Of toch: de seizoenen.

Dan bedoel ik niet “de lange koude winter” of “de typische Belgische voorjaarsbuien”. Maar het geheel: dat er vier seizoenen zijn die elkaar afwisselen. Van de herfstkleuren over Kerstmis tot de dagen die langer worden. Elk seizoen heeft zijn bijzonderheden om naar uit te kijken.

Hier heb je er twee: een nat en een droog. Maar behalve de neerslag, is er weinig verschil. Bomen verliezen nooit hun bladeren en het hele jaar door is het licht van zes uur ’s morgens tot zes uur ’s avonds, al zijn de dagen in de winter een tikje korter. In december kan de ochtendtemperatuur op sommige plaatsen uitzonderlijk zakken tot een graad of twintig.

De Cambodjanen hebben het dan officieel “koud” en er verschijnen dikke jassen in het straatbeeld. Echt skivesten en duffelcoats, meestal in de wintermode van een paar decennia geleden.Ik heb geen idee waar die kledij de andere elf maanden en twee weken van het jaar bewaard wordt.

En toch hebben die twee Cambodjaanse seizoenen elk een eigen charme. Op het einde van de droge periode is het heel heet en worden de wegen erg stoffig. Dan snak je naar die eerste tropische stortbui, ergens in april of mei. Tot een stuk in het najaar krijg je te maken met ondergelopen straten, lekkende daken en zandwegen die veranderen in een modderpoel. Je went eraan. En er moet al veel gebeuren voor de Cambodjanen hun dagelijkse gewoonten loslaten of indijken omwille van het water.

Als de regen stopt, begint ook het huwelijksseizoen opnieuw. Trouwen gebeurt in een grote tent, die wordt opgezet op een braakliggend terrein of in het midden van de straat waar de familie woont. En om te voorkomen dat het koppel met taart en al wegspoelt, wordt er dus gewacht tot de moesson voorbij is.

Bruiloften zijn toonbeelden van de Cambodjaanse gastvrijheid. Dames trekken hun mooiste jurken aan, heren in een pak. Het bruidspaar huurt verschillende outfits en moet zich tijdens het feest regelmatig omkleden, tot alle kostuums minstens één keer aan de gasten getoond zijn.

Ik ben ooit eens meegesleurd in die verkleedcarrousel, toen ik bruidsjongen mocht zijn. Ik kreeg een traditionele zalmkleurige vest aan met een gouden ceintuur en een typische Cambodjaanse pofboek. Tenminste, dat ziet eruit als een driekwartbroek, maar dat is eigenlijk een groot doek dat op een bijzondere manier om je benen gewikkeld wordt. De clou van het verhaal: zodra je dat aanhebt, kan je niet meer naar het toilet. Tenzij je eerst weer helemaal wordt afgewikkeld of je het in je broek laat lopen.

De bruidsjongens staan naast de bruidegom aan de ingang iedereen welkom te heten. Drie meisjes met een assorti jurkje doen hetzelfde aan de kant van de bruid. Naarmate de tent volloopt, beginnen obers grote schotels rond te dragen met heerlijke gerechten op. Het water loopt in mijn mond, maar ik moet bij het koppel blijven staan tot de laatste gasten er zijn. Na verloop van tijd worden er al tafels afgeruimd en ik begin mij stilaan af te vragen of er wel iets overblijft voor mij, als ik eindelijk van mijn ceremoniële taak ontzegd word.

Maar die vrees is ongegrond. Op grote ronde tafels verschijnen de lekkerste gerechten: hele kippen en vissen, schalen boordevol rijst, noedels en groenten, maar ook kommen met ingewanden van de koe of het varken — want ze laten geen vlees verloren gaan. Dankzij een draaiend plateau kan je je favoriete schotel aan jouw kant van de tafel krijgen, om je bord vol te scheppen.

Voor élke slok moet je met iedereen aan tafel klinken. Telkens en telkens opnieuw.

Ondertussen maken de dj en het live orkest zich klaar voor het dansfeest. Muziek- en lichtinstallatie, ventilatoren en lampen en grote en kleine luchtkoelers verbruiken veel te veel stroom voor het zwakke netwerk op het platteland. Daarom staat er ook een dieselgenerator, waar grote zwarte walmen uit opstijgen. Het ding maakt ook ontzettend veel lawaai.

Daarom zijn de muzikanten verplicht om het volume van de geluidsinstallatie loeihard te zetten, zodat ze boven het geronk van de motor kunnen uitkomen. Zo’n generator vind je ook naast grote winkelketens, bedrijven en hotels, die het labiele Cambodjaanse elektriciteitsnetwerk niet vertrouwen en de eigen zekering voor het onzekere nemen.

Zoals op elk feest, wordt er veel bier gedronken en voor élke slok moet je met iedereen aan tafel klinken. Telkens en telkens opnieuw. ‘Tsjoel mouille’, zeg je dan, en dat verwijst naar het geluid van twee glazen die tegen elkaar tikken.

Leeg gedronken bierblikken worden achteloos onder tafel gegooid, waardoor je na verloop van tijd nog amper beenruimte hebt. En als het bier is in de man, wordt er gedanst. De Cambodjanen maken sierlijke handbewegingen als ze dansen, terwijl ze als groep langzaam rond een plant draaien. De eenvoudige voor- en achterwaartse passen, die iedereen lijkt te kennen, worden begeleid door een luide kreet op de letter RRRR.

The happy couple heeft geen minuut rust, want na talrijke kostuumwissels, begroetingen en andere verplichtingen, volgt later op de avond nog een dankritueel voor de ouders met een gigantische toren fruit.

En het houdt niet op, want na een feestavond in het dorp van de bruid, wordt alles twee dagen later nog eens helemaal overgedaan voor de familie van de jongen.

Want een Cambodjaans trouwfeest is pas geslaagd als er overvloedig gefeest, gegeten en gedronken is.

Deze blog werd eerder gepubliceerd op kris-janssens.com