Waarom ik een microscoop geef aan Zuhal Demir

De politiek negeert de grootste oplossing binnen het landbouwdebat, en die krioelt letterlijk onder onze voeten, schrijft eco-entrepeneur Louis De Jaeger. Vlaanderen kan alleen floreren dankzij de bodem en het bijhorende bodemleven. Zonder bodemleven, geen gezond voedsel, geen mensheid. Laten we de motor achter onze welvaart een beschermd statuut geven en hiermee tegelijkertijd het stikstofprobleem in de landbouw mee oplossen.

In den beginne bestond de aarde uit rots en water. Deze twee ingrediënten zijn niet voldoende om vitale planten te kweken. Het verschil tussen rots en een levende bodem is het leven zelf. Miljoenen jaren natuurlijke research en development heeft ervoor gezorgd dat er een superorganisme is ontstaan, genaamd het bodemleven. Een verzameling van bacteriën, schimmels, spinachtigen, regenwormen en nog veel meer die in staat is om samen met planten rotsen te transformeren in zwarte vruchtbare aardlagen.

Bij alle problemen die zij willen oplossen met het nieuwe mestactieplan, is het bodemleven onze beste bondgenoot, maar die negeert de politiek compleet.

Maar er is “trouble in paradise”. De vruchtbare aarde gaat in sneltempo achteruit doordat de samenleving boeren dwingt om de aarde uit te persen om meer en goedkoper voedsel te produceren. Ploegen, pesticiden en chemische bemesting zijn hier de wapens van massadestructie. De landbouwindustrie wordt hier beter van, maar de boer, natuur en burger allesbehalve.

Het is een regelrechte schande dat er van de honderd medewerkers van de VLM niemand zijn hand op stak toen ik vroeg: wie heeft er al eens door een microscoop naar de bodem gekeken, tijdens een keynote die ik gaf. Bij alle problemen die zij willen oplossen met het nieuwe mestactieplan, is het bodemleven onze beste bondgenoot, maar die negeert de politiek compleet. Daarom breng ik een microscoop naar Zuhal Demir en nodig ik haar uit om eens samen gezellig naar de allerkleinste beestjes te kijken.

Wetenschappers hebben ontdekt dat planten tot 20 % van de CO₂ die ze opnemen uit de lucht via hun wortels als suikers cadeau geven aan het bodemleven. Die bieden op hun beurt bescherming en geven extra voeding aan de plant. Met behulp van schimmeldraden wordt de oppervlakte van plantenwortels tot honderd keer vergroot waardoor het eenvoudiger is om tijdens droge periodes aan water te geraken. Ditzelfde bodemleven speelt actief een rol in het opnemen van stikstof én het vastleggen hiervan, waardoor die niet kan uitspoelen.

Waarom zouden we een technofix moeten vinden voor een probleem dat de natuur gratis en voor niets oplost voor ons?

Plantenziektes zijn in de minderheid, er zijn net als bij de mensheid veel meer good guys dan bad guys. Als de bodemomstandigheden goed zijn, creëert het bodemleven een beschermende kous rond de plantenwortel zodat de slechteriken geen schijn van kans maken. Een beetje zoals een maffiasysteem waarbij er beschermingsgeld betaald wordt.

Niet alleen de wortel, maar ook de bladeren worden gekoloniseerd door deze helpende handen, wat plantenziektes tegenhoudt.

De grootste uitdagingen op dit moment: CO₂-opslag, de teloorgang van de biodiversiteit, toename van ziektes en plagen, de dure kunstmestprijzen, de stikstofproblematiek enzovoort kunnen we oplossen door in te zetten op een gezond bodemleven. En hiervoor moeten we ze een beschermd statuut geven.

Ik ben zelf een enorme voorstander van technologie, maar waarom zouden we een technofix moeten vinden voor een probleem dat de natuur gratis en voor niets oplost voor ons? Een duurzame landbouw is alleen mogelijk als we het bodemleven een centrale rol geven. Alle andere oplossingen zijn pure verspilling van tijd, energie en grondstoffen.

Net als iedere andere beschermde diersoort dienen we hiervoor de habitat te beschermen en nieuwe habitats te creëren. Het goede nieuws is dat we dit honderd procent in samenwerking kunnen doen met landbouwers. Die hebben op lange termijn minder werk en velen besparen veel geld omdat het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch vermindert en er geen nood meer is aan chemische meststoffen en pesticiden.

Een beschermde diersoort maken van het bodemleven is een win-win waarbij iedereen letterlijk beter en gezonder wordt.

Louis De Jaeger is auteur van ‘We eten ons dood’, ontwerpt wereldwijd eetbare landschappen en regeneratieve landbouwprojecten en geeft les over agro-ecologie.