Wordt in Congo nu alles anders met het nieuwe MONUSCO-mandaat ?

Ik heb het al te vaak gehad, dat déjà-lu gevoel, elk jaar op 31 maart, wanneer het mandaat van MONUSCO weer eens wordt verlengd, resolutie op resolutie, sinds 1999.

  • © Ivan Godfroid MONUSCO-kamp in Rwindi, Virungapark © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid MONUSCO speelt voornamelijk een logistieke rol © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Het Indische battalion in Rwindipark © Ivan Godfroid

Vrijdag 31 maart 2017 was het weer zover. De VN-Veiligheidsraad heeft het mandaat van de blauwhelmen in Congo opnieuw met een jaar verlengd. Rekening houdend met de groeiende roep uit Kinshasa tot terugtrekking, zal dat in het komende jaar gepaard gaan met een officiële vermindering van 19.815 naar 18.316 manschappen. In realiteit zal het maar gaan om enkele honderden, want niet alle posten waren ingevuld. Een symbolische toegeving dus. Het budget zal dan ook van dezelfde grootte-orde blijven, rond de 3,5 miljoen $ per dag. Met het budget van één enkele MONUSCO-dag voert Vredeseilanden vier jaar lang een programma uit ter ondersteuning van de koffieboeren. Maar goed, laten we granaten niet met koffiebonen vergelijken.

Het “nieuwe” in dit mandaat,  bovenop de klassieke bescherming van de bevolking en het eerder met veel heisa ingevoerde bijzondere mandaat van de interventiebrigade, bestaat erin om het politieke oudejaarsavond-akkoord tussen de presidentiële meerderheid en de verenigde oppositie mee te helpen uitvoeren en dus ook de verkiezingen mee te helpen organiseren.

Diepe bezorgdheid

Wat betreft die bescherming van de bevolking is intussen wel heel duidelijk dat dit op het terrein niet veel resultaat oplevert. Je zou kunnen zeggen, in de Kasaï was MONUSCO niet zo talrijk aanwezig, ze zijn daar overvallen door de snelle degeneratie van de situatie en waren er dus niet op voorzien. Maar in de streek rond Beni liggen ze al jaren ingelegerd. Als ze ergens hadden kunnen bewijzen wat ze waard zijn, is het wel daar. Maar kijk, de VN zelf kan niet anders dan haar falen erkennen. Ze doet dat, in de resolutie, in deze woorden:

De Veiligheidsraad veroordeelt de moord op meer dan 1000 burgers in het gebied rond Beni sinds oktober 2014, waarvan meer dan 230 alleen al in het jaar 2016, waarbij een aantal van deze burgers werden gedood in de buurt van MONUSCO bases, drukt zijn diepe bezorgdheid uit over het aanhoudende geweld in de regio, benadrukt dat een grondig onderzoek naar de aanslagen zo snel mogelijk moeten worden uitgevoerd om de daders ter verantwoording te roepen voor hun daden, en verzoekt de regering van de Democratische Republiek Congo om verdere militaire operaties, in overeenstemming met het internationaal recht, met inbegrip van het internationaal humanitair recht en de internationale rechten van de mens, voor zover van toepassing, in coördinatie te voeren met MONUSCO en met de steun van de laatste, in overeenstemming met haar mandaat, om aan de dreiging van gewapende groepen in het oosten van de Democratische Republiek Congo een einde te maken.

En dan voel je ook meteen dat er op dit vlak wezenlijk niets zal veranderen. Het moorden zal doorgaan. Onderzoek zal niet onafhankelijk gebeuren. Als het al gebeurt. In Beni is het in twee en een half jaar niet gebeurd, ondanks de omvang, de frequentie en de wreedheid van de aanslagen. Waarom zou dat dan in de komende jaren wel gebeuren? De paragraaf in de komende resolutie van 31 maart 2018 zal ongetwijfeld lichtjes anders klinken, maar het déjà-lu gevoel zal blijven.

Goede bedoelingen

En die nieuwigheid in dit mandaat dan? De VN hebben de verkiezingen altijd al gesteund. Met kiesurnen en registratiecomputers het land rondvliegen is daarvoor belangrijk en nuttig, OK, maar zal dat nu het grote  verschil maken? Logistiek en techniek zijn bijzaak als de politieke wil er niet is. Na drie maanden onderhandelingen over de uitvoering van het akkoord om de achterstand in het organiseren van de verkiezingen in te halen, is er geen levende ziel meer die nog gelooft in de goede bedoelingen van de machthebbers van Kinshasa. Het wordt zelfs hoe langer hoe onwaarschijnlijker dat de verkiezingen zullen plaatsvinden voor het verstrijken van dit nieuwe mandaat. Alle Congolese politieke instellingen hebben hun vervaldatum al geruime tijd overschreden, en toch blijven ze overeind. Waarom dan in ‘s hemelsnaam tijd en geld verspillen aan verkiezingen?

Terwijl ze hun vette per diems opstrijken voor hun resultaatloos gelul, duiken overal in Congo gewapende groepen op om het machtsvacuüm op te vullen. Gisteren, op 1 april, vernamen we dat weer een stad is overgenomen door weer een nieuwe gewapende groep. En het was geen aprilvis. Het centrale gezag laat zich naar de periferie verdringen, waar inderdaad Kinshasa ook ligt. Congo wordt niet meer bestuurd.  De rol van MONUSCO wordt volledig ondergeschikt gemaakt aan de rol van de regering. Met andere woorden, als de regering haar verantwoordelijkheid niet opneemt, kan MONUSCO zelf niets doen. Dus zijn ze vooral druk in de weer met transport van verkiezingsmateriaal. Dat mogen ze doen, en dat kunnen ze  goed, want zij beschikken wel over een uitgebreide luchtvloot en de regering niet. Zo hebben ze iets te tonen van wat ze doen. Dat levert mooie plaatjes op voor websites en sociale media.

© Ivan Godfroid

Het Indische battalion in Rwindipark

Voorbeeldig

In het deel van het mandaat over de hervorming van de veiligheidssector, verzoekt de VN-Veiligheidsraad MONUSCO om samen te werken met de regering van de Democratische Republiek Congo:

… zodat deze het nationale leger kan hervormen om het meer verantwoordelijk, efficiënter, onafhankelijker, beter opgeleid, selectiever en effectiever te maken, in overeenstemming met de bepalingen van het due diligence-beleid voor de mensenrechten van de Verenigde Naties, met dien verstande dat elke steun van de Verenigde Naties, onder meer in de vorm van rantsoenen en brandstof, moet gebeuren in het kader van gezamenlijke operaties en onderworpen moet blijven aan nauwgezette controle en toezicht.

Maar het leger zelf denkt niet aan hervormen. De stafchef van de Landmacht was enkele dagen geleden in Beni en verklaarde zonder blikken of blozen: “wij zijn bijzonder vereerd door de manier van werken van onze soldaten. Ze gedragen zich voorbeeldig. “  Terwijl de gruwellijst van militaire wandaden elke dag aandikt.

Dan heb ik het niet eens over de video’s van de moorden op de ongewapende betogers in de Kasaïstreek, over de nu al 27 massagraven die daar zijn gevonden, over de moord op de twee VN-onderzoekers en hun Congolese collega’s. Er zijn immers nog geen harde bewijzen dat het leger hier mee achter zit, ook al zijn de vermoedens wel erg sterk.

Dat “voorbeeldig” gedrag van de Congolese troepen uit zich voortdurend nog op andere manieren: illegale barrières om weggebruikers af te persen bijvoorbeeld. In Ituri trekt een lokale NGO aan de noodbel. Haast op hetzelfde moment publiceert IPIS een studie die aantoont dat in Walikale en Masisi het leger berokken is bij 44% van die illegale wegversperringen. In de buurt van Butembo zijn de soldaten van oordeel dat hun strijd tegen de Maï Maï hen het recht geeft om de boerenbevolking massaal te plunderen.

Dan verwacht je toch dat de 17-jarige aanwezigheid van een VN-Vredesmacht zijn sporen zou nalaten op het vlak van hervorming van de veiligheidssector? Sterker nog, dat MONUSCO nu net dát als één van haar eindtermen zou vooropstellen en haar terugtrekking gradueel zou plannen naarmate ze meer resultaten kan neerzetten, en zichzelf dus gaandeweg overbodig maakt?

Stappenplan

Even houd ik mijn adem in wanneer ik in de nieuwe VN-Resolutie lees :

[De VNVR] benadrukt dat de terugtrekking van MONUSCO geleidelijk moet gebeuren in fasen, afhankelijk van de specifieke doelstellingen vastgesteld in overleg met de regering van de Democratische Republiek Congo en in overleg met andere belanghebbenden, waarbij de secretaris-generaal verzocht wordt te rapporteren aan het einde van elke fase en op regelmatige tijdstippen over de voortgang en de nodige aanbevelingen over de planning van de volgende fasen van de terugtrekking, en kijkt uit naar de hervatting van de strategische dialoog tussen de regering van de Democratische Republiek Congo en de Verenigde Naties in dit verband.

Maar dan houd ik het voor bekeken: een stappenplan afspreken met een politieke meerderheid die niet eens verkiezingen kan (wil) organiseren, onder het toezicht van instellingen die allemaal hun grondwettelijke legitimiteit hebben verloren ? Die na drie maanden gekibbel over de uitvoering van een akkoord waar ook al maanden was over gekibbeld niet eens een regering kan (wil) samenstellen? Hoe ga je dan die dialoog hervatten als er niets en niemand is om over en mee te dialogeren? En dat verwacht de VNVR dan van een MONUSCO dat er geen enkel belang bij heeft om zichzelf overbodig te maken, want dat zou hun eigen tewerkstelling ondergraven?

Hier word ik dus moedeloos van: een straatje zonder eind. Maar dan wel een heel duur straatje. En uiteindelijk zal het dát zijn wat het einde van MONUSCO zal meebrengen: Trump die de geldkraan dichtdraait. Maar daarop anticiperen, er gericht naartoe werken zelfs? Voor geen van de twee partijen die daarvoor zouden kunnen zorgen is dat een optie: de machthebbers willen dat de blauwhelmen ophoepelen, zonder meer, hen vrij spel geven, en zich vooral niet inlaten met structurele veranderingen die in dit land nochtans o zo nodig zijn, terwijl de blauwhelmen zelf graag aan de slag willen blijven met wat ze liefst doen en het makkelijkst is: goedbetaalde logistiek.

En de Congolese bevolking in dit alles? Ach, die zijn het toch al gewoon om door mannen in uniform te worden geterroriseerd, beroofd, geplunderd, verkracht, gefolterd, vermoord… 

© Ivan Godfroid

MONUSCO speelt voornamelijk een logistieke rol

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.