Laten we participatie zomaar baan ruimen voor realpolitik in “Oosterweel Light” compromis?

Ik heb gedanst en gewaved, getrapt en gestapt. Ik heb getekend en gemeten. Met heel veel enthousiasme heb ik de afgelopen jaren de actiegroepen gesteund tegen een tunnel en voor een dak in mijn stad, Antwerpen. Die tunnel en dat dak staan voor mij respectievelijk symbool voor de 20e en 21e eeuw. De ene maakt de stad voor auto’s en de andere voor mensen.

  • © Ringland © Ringland
  • © Ringland © Ringland

Dat een overkapping een geweldig idee is, daar zijn velen het ondertussen over eens. Die tunnel door het centrum daarentegen, daar wringt het schoentje. De financiële, stedenbouwkundige en medische argumenten zijn legio en bekend. Toch zitten actiegroepen en de regering sinds oktober samen aan de tafel om tunnel en dak te verzoenen. Met resultaat zo blijkt, want er is een heus compromis in de maak: Oosterweel Light.

Dit bevat positieve elementen zoals een ambitieuze modal split, inzetten op doorgaand verkeer via de haven en sturing van verkeer door gedifferentieerde tol. Allemaal relatief goedkope maatregelen met een aanzienlijke impact, want de stadstunnel kan zo afgeslankt worden naar een light editie.

Het respect voor Ademloos, Ringland en stRatenGeneraal is groot en dat zorgt voor een communicatiebreuk tussen trekkers en achterban.

Toch maak ik me zorgen en merk ik ook wrevel bij anderen. De vragen tijdens de recente info-avonden van de actiegroepen tonen dat ook, maar niemand durft zich echt kritisch uitlaten. Het respect voor Ademloos, Ringland en stRatenGeneraal is groot en dat zorgt voor een communicatiebreuk tussen trekkers en achterban.

Daarom kan ik niet langer zwijgen — sorry Manu, Peter en Wim — want ik vertrouw deze regering voor geen haar en daarnaast geloof ik nog steeds niet dat een extra tunnel de oplossing is voor Antwerpen. Verder heb ik fundamentele bezwaren bij de gang van zaken. En als het compromis er dan toch komt, pleit ik voor een gefaseerde aanpak, waterdichte garanties, een formele “Go” van de achterban en heel concrete mijlpalen.

Dat is een hele boterham, maar laten we starten bij het begin.

Het zwaard van de Raad van State

De gesprekken met de actiegroepen zijn niet gestart met een schone lei. Het speelveld van de intendant was vooraf vastgelegd. De Oosterweeltunnel moest en zou deel uitmaken van het compromis.

Bovendien moet het nieuwe plan passen binnen de lopende procedure van het Oosterweel-MER/GRUP. De actiegroepen en burgers beschouwen deze plannen echter als onwettelijk en de kans is reëel dat de Raad van State hen daarin volgt. De nakende schorsing van dit cruciale MER/GRUP is de reden waarom alles nu in een stroomversnelling komt. De uitspraak van de Raad van State hangt dus als een zwaard van Damocles boven deze onderhandelingen.

‘Terug naar af’ betekent voor de regering een blamage en voor de actiegroepen het verlies van een belangrijk drukkingsmiddel.

Er zijn voor de regering maar twee pistes om het vallende zwaard te vermijden. Of ze gokt en probeert de Raad van State te overtuigen om de auditeur niet te volgen. Of ze sluit een akkoord met de actiegroepen die vervolgens hun klacht intrekken.

Fundamentele bezwaren bij de gang van zaken

Mocht de tweede optie realiteit worden, dan heb ik er grote juridische en morele vragen bij.

Enerzijds staan de actiegroepen toe dat er onder het motto ‘Er is geen uitspraak dus het is legaal’ één van de grootste bouwwerven van West-Europa wordt opgestart. Het is alsof iemand tijdens zijn rij-examen allerlei zware overtredingen begaat, maar het nadien op een akkoordje gooit met zijn rij-instructeur…

Anderzijds is dit een capitulatie van jewelste van de civiele samenleving. We zien af van ons gegarandeerd recht op juridische participatie in ruil voor de vage belofte van meer burgerparticipatie en -betrokkenheid in de toekomst. Dat is te gek voor woorden. We worden letterlijk met een zak overkappingsbeloftes en met ‘een groot bedrag’-kluitje in het riet gestuurd. Een laakbare actie van de regering, maar ook een ethisch lastige keuze voor de actiegroepen naar de achterban toe.

De lopende klacht is - naast de volksraadpleging - één van de twee resterende civiele controlemechanismes. Van een controlemechanisme een onderhandelings-chip maken, daar heb ik grote morele vragen bij.

De lopende klacht is - naast de volksraadpleging - één van de twee resterende civiele controlemechanismes. Van een controlemechanisme een onderhandelings-chip maken, daar heb ik grote morele vragen bij.

Eens de horde van de Raad van State is gepasseerd, rest enkel nog de volksraadpleging.

Vanaf oktober 2017, één jaar voor de verkiezingen, kan er geen raadpleging meer komen, maar je kan de raadplegingsprocedure niet opstarten zonder stedelijke bouwaanvraag.

Je hoeft geen staatskundig genie te zijn om te zien hoe 75.000 handtekeningen van bezorgde Antwerpenaren eenvoudig geneutraliseerd kunnen worden.

Het is bovendien niet omdat de vereiste kaap nu overschreden is, dat de raadpleging er gegarandeerd komt. Die beslissing ligt in handen van de leiders van de actiegroepen.

Ik hoop alvast ook die keuze geen deel uitmaakt van de onderhandelingen. Dan zouden zowel de juridische en democratische rechten van de civiele maatschappij onderdeel zijn van een politieke deal. Ik ben daar helemaal niet zo gelukkig mee…

Een extra tunnel is geen oplossing voor Antwerpen

Toen Ringland begon aan haar wervelend avontuur was de boodschap duidelijk. ‘We investeren de miljarden euro’s in een dak en moderne mobiliteit in plaats van in een derde Scheldekruising. De gezondheid en leefbaarheid van de stad vormen de belangrijkste criteria.’ Een gelijkaardige visie lag trouwens ook aan de basis van Ademloos.

We zijn enkele jaren verder en deze frisse kijk op stedelijke ontwikkeling heeft deels baan moeten ruimen voor realpolitik.

We zijn enkele jaren verder en deze frisse kijk op stedelijke ontwikkeling heeft deels baan moeten ruimen voor realpolitik. Dit compromis is er één tussen de 20e eeuw waarin de auto koning was en de 21e eeuw waarin de mens (open ruimte, gezondheid, gedeelde mobiliteit) terug het ijkpunt wordt.

Toch blijf ik sceptisch en ik verwijs graag naar de woorden van Edzo Bindels: ‘Er is maar één pot geld. Iedereen weet wat er gebeurt als de spade in de grond gaat en dat dat gekoppeld wordt aan de belofte om de overkapping in de komende 20 jaar te realiseren. Dan gaat het budget integraal naar het Oosterweeltracé en komt er niets meer in huis van Ringland. Het kan nooit én én zijn.’ (Je kan het volledige interview terugvinden in het archief van Ademloos.)

De garanties moeten waterdicht zijn en dat is volgens mij onmogelijk. Begrotingen worden bijgestuurd en excuses snel gevonden. Zeker wanneer de eerste fase van de uitvoering het graven van de Oosterweeltunnel is.

© Ringland

De gefaseerde aanpak, mijlpalen en een formele go.

Als het ‘Oosterweel light’-compromis het ultieme wapenfeit is van de huidige leiders van de actiegroepen, dan doe ik een drieledig voorstel:

1. Probeer te verkrijgen dat het compromis gefaseerd wordt uitgevoerd en evalueer na elke fase of de volgende nog zinvol is. Voer eerst maatregelen zoals verlaagde snelheid, rekeningrijden en tolvrije Liefkenshoek uit. Start dan indien nodig aan de tangenten en de uitbreiding van de noordelijke capaciteit. Ondertussen werk je al aan de studies en voorbereidende werken voor de overkapping. En dan. Als alles nog steeds niet werkt … begin dan pas te sleutelen aan het Oosterweelproject. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer de 21e eeuw verder gevorderd is, dat we het 20e-eeuwse denken als belachelijk achterhaald zullen beschouwen en deze ingreep in het hart van de stad overbodig zal zijn.

2. Vraag een formele “Go” van jullie fans, want de afstand tussen achterban en onderhandelaars is sinds de onderhandelingen groter aan het worden. Kritische bedenkingen worden niet publiek geuit. De supporters zijn loyaal en respectvol en willen geen nodeloze conflicten. Niemand gaat een motie van wantrouwen indienen tegen de onderhandelaars. Dat is ook niet de vraag, maar geef ons wel een kans om democratisch over het finale compromis te stemmen. Een ‘Volksraadpleging Light’ als gebaar van respect voor de jarenlange steun.

3. Formuleer politieke mijlpalen en geef ons zo een duidelijke manier om de beleidsmakers te evalueren. Welke beslissingen moeten tegen wanneer genomen worden om de overkapping en leefbaarheid te garanderen? Waar staan we tegen volgende zomer? Laat het akkoord geen eindpunt zijn, maar een begin van een nieuwe fase van waakzaamheid en controle.

Conclusie

We staan op een bijzonder kantelpunt. Iedereen loopt op de tippen van zijn tenen, houdt de adem in en wil vooral niets bruuskeren. De inzet is immers groot. Toch zou ik het spijtig vinden om over enkele jaren te moeten zeggen: ‘Hadden we toen maar ons gedacht gezegd.’ Daarom dus vandaag deze bedenkingen en bezwaren.

Want op het einde van de rit, blijf ik het hallucinant vinden dat we als stad kiezen voor een miljardenproject waarin de auto centraal staat. Dat is niet waarvoor ik tekende, danste, wavede, trapte en stapte.

Dat is niet de stad waar ik van droom.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.