We zijn allemaal dinosaurussen die vernietigd moeten worden

Net geen tien jaar geleden schreef Holocaust-overlever, oud-partizaan en diplomaat Stéphane Hessel het invloedrijke pamflet “Indignez-vous”. Hij riep de jeugd haast wanhopig op om zich massaal te verontwaardigen over de groeiende ongelijkheid, de nakende klimaatcatastrofe, de blijvende onderdrukking van minderheidsgroepen wereldwijd (met nadruk op het Palestijnse volk) en een onmenselijk immigratiebeleid. Als voormalig verzetsleider in de tweede wereldoorlog smeekt hij de jonge generatie zich vreedzaam te verzetten tegen het business as usual van de gevestigde waarden.

Vorige zondag, een klein decennium later, verontwaardigde ik mezelf samen met 70.000 burgers over de politieke onwil om drastische klimaatmaatregelen te nemen. Na de vorige klimaatmars had niemand ooit durven dromen dat er nog meer mensen hun zondag zouden opofferen om in de bittere kou en regen hun stem te laten horen. Ongetwijfeld is de grote opkomst te danken aan Kyra Gantois, Anuna De Wever en in hun kielzog 35.500 jonge spijbelaars.

Geen van de partijen lijkt te beseffen dat de klimaatbeweging radicaal tegen beleid én oppositie ingaat en géén van de partijen steunt: ze is niet enkel apolitiek maar gaat in tegen de hele gevestigde waarde.

De politieke reactie op de spijbelaars was te verwachten: sommige partijen sluiten zich onbeschaamd aan bij de jonge klimaatpartizanen. Andere partijen kleineren de spijbelaars en schuiven ze weg als naïeve ideologen. Hun eigen achterban kalmeren ze met hun gekende “realiteitszin”. Geen van de partijen lijkt te beseffen dat de klimaatbeweging radicaal tegen beleid én oppositie ingaat en géén van de partijen steunt: ze is niet enkel apolitiek maar gaat in tegen de hele gevestigde waarde.

Anuna De Wever en Kyra Gantois worden naïviteit verweten wanneer ze de vinger op de wonde durven te leggen: klimaatverandering is slechts één van de vele rampzalige gevolgen van een blind geloof in economische groei en de onzichtbare hand van de neoliberale markteconomie. Ook Greta Thunberg wond er geen doekjes om in Davos: ‘Sommige mensen, sommige bedrijven en beleidsmakers, wisten exact welke onschatbare waarden ze hebben opgeofferd om ontelbaar grote sommen geld te blijven verdienen. En ik geloof dat de meesten hier vandaag aanwezig tot die groep mensen behoort’.

De jonge beweging van klimaatspijbelaars en hun achterban die zondag de straten van Brussel bezetten, durven te benoemen waar het op staat: it’s capitalism, stupid.

Net daarom zien we intellectuelen als Bart De Wever en Rik Torfs meewarig het hoofd schudden over deze spijbelaars. Anuna en Kyra durven het aan te benoemen waar het op staat. Opiniemakers durven, gesteund door de brede klimaatbeweging, voor het eerst linken te leggen die door machthebbers van het kapitalisme steeds zijn stilgezwegen: we moeten af van ons blind geloof in de groei-economie.

Het is eigen aan elk politiek en economisch systeem om via culturele hegemonie elke tegenbeweging als naïef, utopisch, “geitenwollensokkengedoe” weg te lachen en business as usual als de enige realistische, rationele manier van vooruitgang naar voor te schuiven.

Vandaag vallen die maskers af: de “ecorealistische rationaliteit” van N-VA gaat regelrecht in tegen 97% van de wetenschappelijke wereld.

Maar vandaag vallen die maskers af: hun “ecorealistische rationaliteit” gaat regelrecht in tegen 97% van de wetenschappelijke wereld. In een interview zei ’s lands meest invloedrijk klimaatwetenschapper Jean-Pascal Van Ypersele vorige week nog dat hij principieel het debat met dergelijke opiniemakers niet meer aangaat: ze weten niet waar ze over spreken.

In Marco Tullio Giordana’s filmisch epos La Meglio Gioventú drukt een professor het hoofdpersonage Nicola op het hart Italië te verlaten: ‘Was er maar een Apocalyps’, zo spreekt de professor, ‘dan hadden we tenminste met zijn allen samen gestaan om alles van de grond opnieuw op te bouwen. Het tegendeel gebeurt: alles blijft onveranderlijk, hetzelfde, in handen van dinosaurussen.’ Als Nicola hem vraagt waarom hij dan wél in Italië blijft, antwoordt de professor: ‘Mijn beste, je begrijpt het niet: ik ben één van de dinosaurussen die moeten vernietigd worden.’ Het vergt moed om dat te benoemen.

Professor Marc De Vos schreef vorige week in een opiniestuk heel terecht: “klimaatspijbelaars betogen tegen hun eigen welvaart”. En inderdaad: wij betogen tegen onze luxueuze manier van leven. Wij zijn allemaal dinosaurussen van dit systeem. We betogen tegen goedkope smartphones, die naast reusachtige klimaatimpact ook heel wat sociale onrechtvaardigheid met zich mee brengen. We betogen tegen goedkope vliegtuigreizen, die ons onbeschaamd voor een citytrip naar Marokko brengen. We betogen tegen een voedselsysteem, waar onze dagelijks stukje lekker vlees de norm is. We betogen tegen een lineaire wegwerpeconomie, waar we toch zoveel plezier aan beleven. We zijn allemaal dinosaurussen. Misschien is het voor de jonge generatie gewoon veel gemakkelijker om dat te benoemen en onze manier van leven radicaal om te keren. Laat ons eerlijk zijn: we hebben écht geen andere keuze.

Open eindelijk het debat over waar onze waarden écht liggen. Willen we leven in een maatschappij waar 26 mensen evenveel bezitten als de hele helft van de bevolking? Waar de desastreuze oorlog en hongersnood in Jemen wordt doodgezwegen door de machtshebbers omwille van te veel economische belangen? Waar biodiversiteit verloren gaat ten voordele van massale ontbossing? Waar lokale inheemse bevolkingen in Brumadinho de slachtoffers worden van de dambreuk van mijnbouwgigant Vale; de tweede ramp in drie jaar waar hetzelfde bedrijf verantwoordelijkheid voor draagt? Waar 100 bedrijven verantwoordelijk zijn voor de uitstoot van 71% van alle broeikasgassen wereldwijd? Of kiezen we radicaal voor een maatschappij en economische politiek die (her)ingebed zijn in de planetaire en maatschappelijke buiten- en binnengrens?

De kaarten liggen op tafel: de klimaatbeweging wordt groter en groter en kan niet langer genegeerd worden.

De kaarten liggen op tafel: de klimaatbeweging wordt groter en groter en kan niet langer genegeerd worden. Meer en meer klimaatspijbelaars en betogers zien in waar de structurele oorzaken liggen. Meer en meer invloedrijke denkers en journalisten tonen aan dat ongelijkheid, klimaatverandering, oorlog en migratie fundamenteel dezelfde oorzaak hebben. In het kielzog van Naomi Klein, George Monbiot, Kate Raworth, Anneleen Kenis en Matthias Lievens en zoveel anderen hebben de jonge klimaatspijbelaars alles in handen om deze revolutie wél te doen slagen. Noem het een ecosocialisme of commonisme: er zal niet veel anders op zitten willen we onze samenleving en planeet wereldwijd eindelijk op het juiste spoor krijgen.

Tien jaar geleden had de economische crisis het eind van de neoliberale hegemonie moeten betekenen. Financiële instellingen en beleidsmakers mogen zich gelukkig prijzen dat er toen onvoldoende beweging was om verontwaardiging in verandering om te zetten. Nu is dat anders: Stéphane Hessel heeft de revolutie helaas niet meer mogen meemaken maar we zijn eindelijk fundamenteel en maatschappijbreed verontwaardigd!

Aäron De Fruyt is vrijwilliger bij Act4Change en Catapa, en vrijwilligerscoördinator en fondsenwerving bij Rikolto — Vredeseilanden. Hij schrijft dit opiniestuk in eigen naam.