Klimaatgesprekken Bonn: op laatste nippertje toch nog een compromis

In Bonn kwamen vertegenwoordigers van bijna 200 landen samen om ambitieuze klimaatdoelen te bepalen, ter voorbereiding van de echte klimaattop in november, de COP28. De klimaatgesprekken werden op het laatste nippertje gered, na bittere verdeeldheid tussen ontwikkelingslanden en welvarende landen.

De grootste discussie in Duitsland ging over het raamwerk voor een mondiale doelstelling voor adaptatie - oftewel de aanpassing van infrastructuur aan het veranderende klimaat. Het initiatief moet landen beter bestand maken tegen extreme weersomstandigheden, overstromingen, droogte en zeespiegelstijging.

Pas op het einde van de twee weken durende discussies bereikten de landen een compromis. Zo vermeden ze dat ze tijdens COP28 helemaal opnieuw moeten beginnen. Anders zou het volgens waarnemers en onderhandelaars vrijwel onmogelijk zijn geweest om tijdens de klimaattop in Dubai een overeenkomst te bereiken over adaptatiedoelen. ‘Dat zou een echte ramp zijn geweest’, zegt een onderhandelaar van een land waar de klimaatcrisis nu al hard toeslaat.

Tegenstrijdige verwachtingen

Volgens de Argentijnse onderhandelaar Pilar Bueno Rubial was het van meet af aan duidelijk dat de twee facties uiteenlopende verwachtingen koesterden.

‘Welvarende landen wilden alleen maar het gesprek aangaan terwijl ontwikkelingslanden zich wilden richten op de inhoud’, vertelt ze.

De EU en de VS drongen er  nadrukkelijk op aan om geen specifieke doelen vast te leggen

De G77+ China, een coalitie van 135 ontwikkelingslanden, wilde een akkoord bereiken over een ontwerptekst van acht pagina’s met een lijst van opties voor specifieke adaptatiedoelen.

Volgens deze ontwerptekst zouden er tegen 2027 vroegtijdige waarschuwingssystemen moeten zijn om land, water en mensen te beschermen. Tegen 2030 zouden er maatregelen moeten bestaan om de weerbaarheid van de bevolking tegen de gevolgen van klimaatverandering met minstens 50% te vergroten.

‘Voor ons is dit een goede neerslag van het debat dat de basis legt voor een ambitieuze overeenkomst in Dubai’, zegt een onderhandelaar uit een ontwikkelingsland.

De rijke landen, geleid door de VS, de EU en het VK, drongen in plaats daarvan aan op een tekst van één pagina die zich enkel richt op de structuur van een toekomstige beslissing, zonder maatregelen te schetsen. Dat getuigen vier mensen die aanwezig waren in de onderhandelingskamer.

De ontwikkeling van concrete doelstellingen zou dan worden uitgesteld naar toekomstige vergaderingen. De EU en de VS drongen er in hun eigen bijdragen nadrukkelijk op aan om geen specifieke doelen vast te leggen.

Bueno Rubial beweert dat de onderhandelingen over adaptatie werden ‘gegijzeld’ door de bredere verdeeldheid tussen de twee partijen over de vraag of emissiereducties en klimaatfinanciering op de officiële agenda in Bonn moeten staan.

De tegenstrijdige standpunten kwamen duidelijk tot uiting in de opties voor een slottekst die de twee partijen naar voren schoven aan het einde van de besprekingen in Bonn.

Strijd om adaptatie

Het is moeilijk om te definiëren wat adaptatie is en hoe we dat moeten meten. In tegenstelling tot de inspanningen om de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer te verminderen, zijn er minder duidelijke maatstaven om de vele activiteiten te volgen die onder de noemer ‘adaptatie’ kunnen vallen.

Zeeweringen, airconditioning, systemen voor vroegtijdige waarschuwing, verbeterde dekking van mobiele telefonie en internet en veranderingen in landbouwmethoden kunnen allemaal gezien worden als adaptatie.

In het Klimaatakkoord van Parijs werd een wereldwijde doelstelling voor adaptatie vastgelegd, maar de inhoud ervan werd niet gedefinieerd. Zes jaar later kwamen de COP26-landen overeen om een twee jaar durend werkprogramma op te zetten om dit probleem op te lossen en een vage verbintenis om te zetten in concrete acties.

Doordat het zo lang duurde voor er vooruitgang kwam op vlak van globale adaptatiedoelen moet er nog veel besproken worden in aanloop naar COP28

Het orgaan beëindigt zijn werkzaamheden in Dubai, waar ontwikkelingslanden ambitieuze doelen willen bereiken. Ze hopen dat dit zal leiden tot hogere investeringen in maatregelen die de veerkracht tegen klimaatverandering vergroten.

Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) schat dat de rijke landen de ontwikkelingslanden tot 2030 jaarlijks 71 miljard dollar moeten geven om in hun adaptatiebehoeften te voorzien. In 2020 hebben ze slechts 29 miljard dollar gegeven.

Minder betrokken

Een onderhandelaar van een groep ontwikkelingslanden beweert dat adaptatie minder dringend is voor rijke landen en dat ze daarom minder betrokken zijn bij de besprekingen.

In Bonn bereikte die breuklijn een kookpunt tijdens de laatste bijeenkomst waar het raamwerk moet worden opgesteld. In wat waarnemers omschreven als een verhitte discussie, slaagden de landen er niet in om tot een overeenkomst te komen en keken ze naar de mogelijkheid om de besprekingen te beëindigen zonder formele resolutie.

Op donderdag, enkele uren voor het einde van de besprekingen, boden de voorzitters een compromistekst aan die te nemen of te laten was. Het document lijkt meer op de optie waar de welvarende landen voor vochten, maar bevat als voetnoot een link naar een informele nota over de specifieke doelen. Ontwikkelingslanden juichten dat toe als een overwinning.

Alle ogen gericht op Dubai

Mokoena France, de hoofdonderhandelaar voor de minst ontwikkelde landen, zegt dat de groep blij is met het resultaat maar dat het zorgwekkend is dat het tot het allerlaatste moment heeft geduurd. ‘We hopen we op meer vooruitgang en een succesvolle goedkeuring van het raamwerk tijdens COP28’, voegt ze eraan toe.

Een onderhandelaar van een ontwikkelingsland zegt zich ernstig zorgen te maken dat een gelijkaardige dynamiek zich in Dubai zal afspelen.

Doordat het zo lang duurde voor er vooruitgang kwam op vlak van globale adaptatiedoelen, moet er nog veel besproken worden in aanloop naar COP28, stelt David Waskow, International Climate Director bij het World Resources Institute.

‘Het is van cruciaal belang dat landen het eens worden over ambitieuze doelstellingen voor adaptatiemaatregelen. Ook moet de financiering veel toegankelijker worden gemaakt’, zegt hij.

De EU en de VS hebben op het moment van publicatie nog niet gereageerd op verzoeken om commentaar. 

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij Climate Home News.