‘100 miljoen mensen bedreigd door hoge voedselprijzen’ -Wereldbank

In een brief die Robert Zoellick op 1 juli schreef aan de Japanse premier Yasuo Fukuda -gastheer van de G8-top in Hokkaido volgende week- windt de voorzitter van de Wereldbank er geen doekjes om. De hoge voedsel- en energieprijzen zullen in de 41 armste landen resulteren in een vermindering van drie tot tien procent van het BNP, zegt hij. ‘Deze cijfers vertalen zich in gebroken levens en verloren kansen’, aldus Zoellick. De verhoging van de voedselprijzen in Liberia -in januari alleen al met 25 procent- duwde 200.000 mensen in armoede.
De analyse van de impact van de hoge voedsel- en energieprijzen wordt nog uitgebreider gedaan in Double jeopardy: responding to high food and fuel prices, een document van 2 juli dat op de tafel gelegd wordt van de G8-top. In dat rapport becijfert de Wereldbank dat de impact van de huidige crisis op armoede enorm is en de vooruitgang van minstens zeven jaar in de wereldwijde strijd tegen armoede ongedaan dreigt te maken, vooral in landen waar de voedselproductie ontoereikend is zoals in Nicaragua, Zambia, Pakistan en Madagascar. De millenniumdoelstellingen lijken de crisis niet te overleven.
Op een persontmoeting in Brussel op donderdag stelde Managing Director van de Wereldbank Ngozi Okonjo-Iweala dat de huidige crisis geen kwestie van voorbijgaande aard is. Ze verwacht niet dat de voedselprijzen nog zullen dalen voor 2015 -het jaar waarin de millenniumdoelstellingen gerealiseerd moesten zijn. ‘Het probleem is structureel en dus moeten ook de oplossingen van fundamentele aard zijn. We zullen op een fundamenteel andere manier moeten handelen in landbouwgoederen’, zei Okonjo-Iweala.
In de voorstellen van de Wereldbank staat een grotere investering in de landbouw centraal, iets wat volgens Okonjo-Iweala ook door haar eigen organisatie verwaarloosd was. ‘In de jaren negentig daalde het aandeel van landbouwprojecten in de leningen van de Wereldbank van 12 procent naar 4 procent. Dat moeten we dringend rechttrekken’, zei ze. Op onze vraag of de Bank niet uitdrukkelijker over voedsellandbouw moet spreken -suikerriet en katoen zijn immers ook landbouwproducten- antwoordde Okonjo-Iweala dat er in de huidige context geen twijfel over mag bestaan dat de Wereldbank wil investeren in voedselproductie, niet zomaar in cash crops voor de export.
‘In Afrika ligt nog een enorm potentieel voor meer landbouw. Slechts 45 procent van de bewerkbare grond wordt in cultuur gebracht, slechts 5 procent is geïrrigeerd en slechts 11 procent van het gebruikte zaad is van verbeterde variëteit -tegenover 48 procent in het Midden-Oosten en 58 procent in Zuid-Azië.’
Ngozi Okonjo-Iweala verduidelijkte ook wat ze bedoelt met een “fundamenteel andere manier handelen in landbouwgoederen”. Voor haar en voor de Wereldbank is dat op de eerste plaats meer wereldhandel en meer vrije handel. Dat betekent een sterk pleidooi voor het afschaffen van exportsubsidies, het terugdringen van andere overheidssubsidies voor boeren en het vermijden van de exportbeperkingen die heel wat landen recent instelden op basisvoedselproducten. Volgens Okonjo-Iweala mag van geen enkele regering verwacht worden dat ze rijst of graan exporteert als haar eigen bevolking honger lijdt, maar ze maakt zich sterk dat landen als India en Oekraïne wél meer voedsel op de wereldmarkt kunnen brengen en zo de prijs kunnen doen dalen. Dat tot tachtig procent van de 1,2 miljard Indiërs vandaag al onder het streefcijfer van de dagelijkse inname van calorieën zit, werd niet vermeld.
Een ander element in het aanpakken van de huidige crisis zit volgens de Wereldbank in het organiseren van grotere voedselvoorraden op de wereld. Internationaal pleit de Bank voor “virtuele stocks” waartoe landen zich zouden engageren en die bij plotse noodsituaties ook meteen echt aangekocht kunnen worden. Maar ook nationale voorraden moeten aangevuld worden, stelt Okonjo-Iweala. Op onze vraag of dat pleidooi niet in scherp contrast staat met de aanbevelingen van onder andere de Wereldbank in de jaren tachtig -bijvoorbeeld aan Zimbabwe- om de voedselvoorraden te verkleinen, antwoordde de Nigeriaanse ex-minister van Financiën dat de Wereldbank destijds niet tegen voedselvoorraden was, maar iets wou doen tegen het slechte beheer van die voorraden.
‘Als de G8-leiders in Hokkaido er niet in slagen echte maatregelen te nemen om de voedselcrisis op korte én lange termijn aan te pakken, dan mislukken ze in hun internationale opdracht’, besloot Okonjo-Iweala. Ze hoopte dat er naast nieuw geld voor noodhulp en kortetermijnprojecten, ook structurele keuzes gemaakt zullen worden, zoals het herzien van het biobrandstoffenbeleid van de rijke landen. De Wereldbank wil ook graag samenwerken met de EU om een fonds van  1 miljard euro, grotendeels afkomstig uit overschotten op het budget van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, zo goed en efficiënt mogelijk in te zetten.