12 miljoen Afrikaanse aids-wezen hebben thuiszorg nodig

Toestanden waarin moeders hun zieke kinderen niet meer kunnen helpen omdat ze zelf ziek zijn: dat ontmoedigt me het meest, zegt Victoria Sibisi, een vrijwilligster van het Rode Kruis in Soweto. Ze heeft het over aids-wezen: kinderen die één of beide ouders verliezen als gevolg van aids en vaak ook zelf besmet zijn met HIV. Sibisi weet waarover ze spreekt. Ze maakt deel uit van een team dat 126 aids-wezen bijstaat met thuiszorg.

Oorspronkelijk was het de bedoeling om volwassen aids-patiënten thuis te verzorgen. Maar toen we in 2002 bij de zieke mensen in huis kwamen, merkten we al snel dat vooral de kinderen er erg aan toe waren. We helpen er nu 126, maar er zijn veel meer kinderen ons nodig hebben.

Een aanzienlijk deel van de aids-wezen woont in zuidelijk Afrika, het epicentrum van de pandemie. In de tien landen waar het Rode Kruis actief is in zuidelijk Afrika, zijn er ongeveer 4.132.000 kinderen die één of meer ouders kwijt zijn als gevolg van aids, zegt Kenneth Motlogeloa van het Zuid-Afrikaanse Rode Kruis.

De regeringen in die landen laten de zorg voor aids-wezen grotendeels over aan de grootouders en aan vrijwilligers als Sibisi. Françoise Le Goff, het hoofd van het Zuid-Afrikaanse Rode Kruis, schat dat er in de regio 700.000 wezen zijn die zelf aids ontwikkeld hebben. De kracht van de stille tsunami, zoals de massale sterfte wel eens genoemd wordt, doet veel vrijwilligers soms de moed in de schoenen zakken. Soms nemen we voedsel mee van thuis, want de kinderen moeten eten om de medicijnen binnen te kunnen houden. Maar vaak is er geen voedsel, zegt Sibisi. Adequate aids-remmers zijn ook een probleem, want dergelijke geneesmiddelen voor kinderen zijn schaars in Zuid-Afrika.

De Rode Kruisverenigingen in zuidelijk Afrika gaan nu samenwerken om de thuiszorg voor aids-wezen te verbeteren. De vrijwilligers krijgen een opleiding, betere begeleiding en aids-remmers. De huidige werking krijgt een financiële injectie en zal beter gecoördineerd worden. De structuur is er al. Wat we nodig hebben is financiële steun om de bestaande lokale werking te ondersteunen, zegt Tapiwa Gomo, een woordvoerder van de internationale federatie. Die toetst de initiatieven van de landelijke Rode Kruisverenigingen af met alle andere agentschappen die werken met aids-wezen. We praten ook met de privé-sector. Er zijn veel bedrijven die een kind willen sponsoren, bijvoorbeeld voor een jaar.

Een kind een jaar lang sponsoren is niet genoeg, zegt Motlogeloa. Er is een engagement op lange termijn nodig. Dat is de enige garantie voor aids-wezen op een lang en kwalitatief leven.

Intussen staan grootmoeders als Christine Mnguni uit Soweto voor een onmogelijke taak. Ik blijf achter met drie kinderen van mijn dochter, die vorig jaar gestorven is. Ik kan niet uit gaan werken, want dit kind is altijd ziek, zegt ze, terwijl ze wijst naar de baby die op haar rug gebonden is. Mnguni knoopt de eindjes aan mekaar met de aalmoezen die ze van de regering krijgt. Momenteel krijg ik voor 180 rand (22 euro) per maand kinderbijstand, wat echt niet genoeg is. Soms moet ik de kinderen naar school sturen met een lege maag.

Volgens de cijfers van UNAIDS is één op vijf Zuid-Afrikanen besmet met het virus. Dat het is een zware last is als een grootmoeder de zorg moet opnemen voor vijftien kinderen, hoef ik u niet te vertellen, zegt Le Goff. Het is geen uitzondering in deze regio. (MM/PD)