2011: Een beslissend jaar voor de financiële transactietaks

Het idee achter de FTT is simpel: door een minimale heffing op transacties, ontmoedig je destabiliserende speculatie. Daarnaast kan een FTT veel geld opbrengen. Een model dat tot 500 miljard euro kan opbrengen, heeft de wind in de zeilen. Dat geld is zeer bruikbaar voor de aanpak van mondiale problemen, zoals klimaatverandering en armoede.

Brede steun

De FTT werd in de voorbije twee jaar politiek bespreekbaar tot op het hoogste niveau. Ze kreeg steun van politieke zwaargewichten zoals Sarkozy, Merkel, Barroso en Gordon Brown. De Belgische regering ontpopte zich sinds eind 2009 tot een fervent verdediger van een kleine belasting op munttransacties. De Belgen verdedigden de belasting op munttransacties ook in de loop van het Belgisch EU voorzitterschap en op de MDG top in New York in september 2010. Zelfs minister van financiën Reynders liet zich positief uit over de Financiële transactietaks. Ook de vakbonden maken van de FTT een prioriteit. Op de grote vakbondsbetoging in Brussel van 29 september noemden alle vakbondsleiders op het podium de FTT als een van hun belangrijkste eisen.

Toch is de buit nog lang niet binnen. De financiële sector sputtert tegen. Het IMF stelde ‘alternatieven’ voor die zeer zwak uitvallen in vergelijking met de FTT. En ook lang niet alle politici zijn overtuigd. We zetten even pleitbezorgers, tegenstanders en twijfelaars op een rijtje.

Voorstanders

Frankrijk is voor. President Sarkozy heeft het in zowat elke speech over de FTT, en geeft aan dat hij het Frans voorzitterschap van de G-8/G-20 in 2011 wil aangrijpen om de FTT door te drukken.

Duitsland is een belangrijke steunpilaar. Het land is voorstander op bij gebrek aan beter de FTT op EU-niveau te bekijken. Duitsland erkent dat de FTT haalbaar is en regulerend werkt.

Ook bij andere EU-landen zijn er stemmen pro: Oostenrijk, Finland, België en Griekenland zijn voor. Spanje heeft zich al enkele keren uitdrukkelijk uitgesproken voor de taks, maar duikt nu wat weg uit angst voor een allergische reactie van de financiële markten.

Buiten de EU is Noorwegen sterke voorstander. Verschillende Japanse ministers betuigden hun steun, maar de regering nam er tot nu toe geen officieel standpunt in.

Tegenstanders

Kunnen we de toenemende politiek en publieke steun voor de Financiële Transactietaks verzilveren en maken dat de taks er ook echt komt? Veel hangt af van de druk die we in de komende maanden kunnen ontwikkelen.

De VS zijn in de loop van de voorbije jaren iets flexibeler geworden, maar blijven tot nader order tegen. Australië en Canada zijn en blijven tegen.

Tegenstanders binnen de EU zijn Zweden, Tsjechië en Nederland. Groot-Brittannië vormt met een nieuwe conservatieve regering een belangrijk struikelblok, terwijl de vorige premier Gordon Brown gematigd positief was.

De Europese Commissie is traditioneel tegen de taks, al lijken de opinies er meer verdeeld dan vroeger. Commissievoorzitter Barroso heeft zich al uitgesproken voor een belasting. Maar Sementa, de commissaris die officieel over fiscaliteit gaat, is tegen.

De zuidelijke groeilanden in de G-20 zoals China en India lopen niet meteen warm voor een FTT. Ze vrezen, niet helemaal onterecht, dat ze met de FTT betalen voor een crisis waarvoor ze zelf helemaal niet verantwoordelijk zijn.  We moeten ook toegeven dat het FTT-debat tot nu toe teveel een westers onderonsje is geweest. Informatie- en lobbywerk is dus dringend nodig.

Nu of nooit?

We moeten erg voorzichtig zijn met ‘nu of nooit’, maar 2011 wordt echt wel belangrijk voor de FTT. De vergadering van de G-20 op 18 en 19 februari is slechts de eerste van een hele reeks vergaderingen op internationaal niveau waar de FTT aan bod kan komen.

Kunnen we de toenemende politiek en publieke steun voor de Financiële Transactietaks verzilveren en maken dat de taks er ook echt komt? Veel hangt af van de druk die we in de komende maanden kunnen ontwikkelen.

In België staan we traditioneel in de frontlijn in de internationale actie voor de FTT. Al in 2001 al hadden we grote campagnes voor een Tobintaks, vooral gedragen door Broederlijk Delen, Attac en 11.11.11. Intussen schoven ook andere ngo’s en vakbonden aan bij het FAN, financieel actie netwerk. Dat zal in het voorjaar een grote publiekscampagne rond ‘het grote geld’ lanceren, waarbij de FTT centraal zal staan. Het wordt dus menens dit jaar. We beginnen op 17 februari met een internationale actiedag voor de FTT. We verklappen nog niet alles, maar kijk niet verbaasd op als u plots Robin Hood door de straten ziet wandelen.

Rudy De Meyer, Beleidsmedewerker 11.11.11 ‘Financiering van Ontwikkeling’