Aanklager Strafhof handelde Argentijnse 'vuile oorlog' af

Moreno Ocampo raakte in 1985 bekend als assistent van Julio César Strassera, de openbare aanklager in het historische proces tegen negen leden van de drie militaire junta’s die Argentinië tussen 1976 en 1983 hadden bestuurd. Ze moesten terechtstaan voor de duizenden ontvoeringen, folteringen en moorden die ze in opdracht hadden gegeven tijdens de ‘vuile oorlog’ van het militaire bewind tegen zijn politieke tegenstanders. Het proces duurde zes maanden en werd gevolgd door 650 journalisten uit binnen- en buitenland. Uiteindelijk kregen vijf van de aangeklaagden levenslang; tegen hun vier collega’s werden ook zware straffen uitgesproken. Vijf jaar later kwamen de negen weer op vrije voeten als gevolg van een omstreden amnestieregeling.

Moreno Ocampo heeft precies de ervaring die nodig is voor de zaken waarover het Strafhof zich zal moeten buigen, vindt Richard Dicker van de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. Volgens hem staat of valt het hof met de kwaliteit van zijn aanklager. Het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof moet de daders van oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de menselijkheid vervolgen in gevallen waarover geen nationale rechtbank wil oordelen.

Moreno Ocampo is de belangrijkste vennoot van Moreno Ocampo y Wortman Jofre, een advocatenkantoor in Buenos Aires dat zich toelegt op strafzaken, gevallen van mensenrechtenschendingen en de aanpak van corruptie in grote bedrijven. Hij is voorzitter van de Latijns-Amerikaanse afdeling van Transparency International, een niet-gouvernementele organisatie die de strijd heeft aangebonden tegen de corruptie, en leidt al zeven jaar de Fundación Poder Ciudadano, een Argentijnse ngo die de participatie van burgers aan het beleid probeert te bevorderen.

Moreno Ocampo kwam wel enigszins in opspraak omdat hij zijn steun uitsprak voor de voormalige Argentijnse minister van Economie Domingo Cavallo toen die klacht indiende tegen de Argentijnse staat bij de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten. Cavallo was gearresteerd in verband met een wapensmokkelschandaal en stelde dat de Argentijnse overheid in de zaak de scheiding der machten niet respecteerde. De Argentijnse mensenrechtenorganisaties lijken om die reden niet erg opgezet met de benoeming van Moreno Ocampo.

Het Internationaal Strafhof werd opgericht in 1998 en trad officieel in werking op 1 juli 2002. In maart werden de 18 rechters van het hof ingezworen. Moreno Ocampo begint op 16 juni aan een mandaat van negen jaar. Hij wordt bijgestaan door een team van adjunct-aanklagers uit alle wereldregio’s. De statuten van de instelling door 139 landen ondertekend en door 89 landen geratificeerd. Hert is nog niet duidelijk of de instelling veel in beweging zal kunnen zetten. Het kan nog jaren duren vooraleer het eerste vonnis wordt geveld, en het hof beschikt niet over dwangmiddelen om zijn uitspraken te doen naleven. Belangrijker nog is dat de Verenigde Staten, Rusland, India, China en een aantal landen waar zich ernstige conflicten afspelen, de jurisdictie van het hof niet erkennen.

De aanklager van het Internationaal Strafhof kan een onderzoek openen op aanvraag van een lidstaat van het hof of van de VN-Veiligheidsraad. Moreno Ocampo zal ook moeten beslissen wat er gebeurt met een eventuele klacht in verband met de oorlogsmisdaden die de voorbije maanden misschien in Irak gepleegd zijn. Een internationale groep van juristen en niet-gouvernementele organisaties heeft een onderzoek ingesteld naar alle oorlogsmisdaden die tijdens de Amerikaans-Britse invasie in Irak kunnen gepleegd zijn. Dat is een reactie tegen het Amerikaanse voornemen om een tribunaal op te zetten waar alleen Iraakse misstappen zouden worden behandeld. De kans dat de zaak voorkomt, wordt klein geacht. Het hof kan alleen oordelen over verdachten die de nationaliteit hebben van een land dat de statuten heeft ondertekend, of over feiten die zich in een van de ondertekenende landen hebben afgespeeld. Irak noch de Verenigde Staten hebben het Strafhof erkend.