Afrika laat Lula niet los

Lula bezoekt in vijf dagen vijf West-Afrikaanse landen: Kameroen, Nigeria, Ghana, Guinée-Bissau en Senegal. De reis moet de samenwerking tussen Brazilië en de vijf landen versterken, vooral dan op sociaal vlak, zegt Pedro Motta, directeur van het departement Afrika in het Braziliaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Maar Brazilië mikt ook op onmiddellijk resultaten. Het land kan alle steun gebruiken om bij de eventuele uitbreiding van de VN-Veiligheidsraad een vaste zetel in de wacht te slepen. En de Braziliaanse exporteurs zijn op zoek naar nieuwe markten om hun afhankelijkheid van Amerikaanse en Europese klanten te verminderen.

De handel tussen Brazilië en Afrika is de voorbije vijf jaar in waarde verdubbeld, tot 10,4 miljard dollar. De handelsbalans valt negatief uit voor Brazilië, een gevolg van de import van Afrikaanse olie. Maar de Afrikaanse landen zijn nieuwe markten waar Brazilië alles kwijt kan, van naalden tot auto’s, zegt Edson Borges, een onderzoeker van het Centrum voor Afro-Aziatische Studies. Met name de landen die veel olie exporteren, hebben ook geld om meer gesofistikeerde producten aan te kopen.

Volgens Borges mag Brazilië niet blijven hangen bij die kortetermijndoelen. Afrika en Brazilië hebben veel gemeenschappelijke belangen en hebben elkaar nodig, oordeelt Borges. Voor Brazilië wordt bijvoorbeeld de aanvoer van aardolie uit landen als Gabon en Nigeria binnen enkele jaren cruciaal. Brazilië zelf heeft immers maar beperkte aardoliereserves die rendabel te exploiteren zijn.

Afrika heeft ook veel te winnen bij nauwere samenwerking. Intellectuelen in Afrika verwachten veel van het grootste Latijns-Amerikaanse land met zijn aanzienlijke zwarte bevolking en een economisch gewicht dat het toelaat zich op het internationale toneel af te zetten tegen de grote industrielanden. De Brazilianen zijn ook overal graag gezien in Afrika, wat niet steeds van de voormalige koloniale machten kan worden gezegd. Ten slotte heeft Brazilië interessante sociale programma’s uitgewerkt rond problemen waarmee Afrikaanse ook kampen - van analfabetisme over aids tot bittere armoede. Minpunten zijn volgens Borges dat de Braziliaanse overheid het geld niet heeft om zwaar te investeren in Afrika, en dat de Braziliaanse bedrijven nog niet alert genoeg zijn om de kansen te grijpen die zich er voordoen.

Brazilië heeft uiteenlopende belangen in de vijf landen die Lula de komende dagen bezoekt. Nigeria, de grootste Afrikaanse olieproducent, is de belangrijkste Afrikaanse handelspartner van Brazilië. Brazilië hoopt het enorme tekort op zijn handelsbalans met Nigeria te kunnen verminderen door meer landbouwproducten en militair materieel uit te voeren naar het West-Afrikaanse land en er opdrachten in de bouwsector in de wacht te slepen.

Ook het bezoek aan Ghana staat in het teken van handel. Tussen 2002 en 2004 zijn de commerciële relaties tussen de twee landen verzesvoudigd, al blijft de totale waarde van de goederenstroom tussen de twee landen bescheiden.

Guinée-Bissau is het enige Portugeestalige land in Afrika dat Lula nog niet bezocht. Brazilië helpt het land bij de organisatie van verkiezingen in juni. een belangrijke stap om de democratie er te versterken. Guinée-Bissau werd de afgelopen tijd meermaals opgeschrikt door pogingen tot staatsgreep.

Lula’s bezoeken aan Kameroen en Senegal draaien vooral rond onderwijs en technische bijstand in de landbouwsector.

In alle landen is Lula van plan akkoorden te sluiten over de uitwisseling van studenten en professoren. Brazilië stelt daarvoor beurzen ter beschikking. Nu al schrijft zich jaarlijks een 700-tal Afrikaanse studenten in aan Braziliaanse onderwijsinstellingen, maar velen breken hun studies af omwille van financiële problemen. Brazilië ziet graag meer Afrikaanse studenten en professoren komen. Afrikaanse geschiedenis en cultuur maken er sinds kort deel uit van het curriculum van het basisonderwijs. (PD)