Alcoholverbod doet criminaliteitscijfers dalen

Het Braziliaanse Congres debatteert momenteel over een reeks voorstellen om het strafrecht te verzwaren. Voorstellen die vroeger onhaalbaar bleken, worden nu overwogen: de verhoging van de maximumstraf van 30 naar 40 jaar, de invoering van de doodstraf en levenslang en het verlagen van de leeftijd voor juridische aansprakelijkheid van 18 tot 16 jaar. In buurland Colombia lijken de juridische middelen tegen de onveiligheid al uitgeput, maar de creativiteit van de wetgevende macht is groot. Zo werd er onlangs een wet gestemd die het vervoeren van mannelijke passagiers op bromfietsen verbiedt. Het parlement hoopt zo aanslagen door ‘sicarios’ van op voorbij scherende motors te vermijden – een frequente praktijk in Colombia. Het illustreert de machteloosheid van de federale overheid in de strijd tegen de criminaliteit.

Steeds meer Colombiaanse en Braziliaanse burgers nemen het heft zelf in handen en nemen veiligheidstaken van de overheid op zich. In gegoede wijken zijn de bewoners bereid om een flink deel van hun maandloon af te staan aan privé-firma’s die hekken installeren en mannetjes posteren aan wegblokkades. De markt voor alarmsystemen en bewakingscamera’s, elektrische hekken en geblindeerd of kogelvrij glas maakte de laatste jaren sector een ongekende groei door.

Sonia Ferraz, een professor architectuur aan de Braziliaanse universiteit van Fluminense de Niterói, ontwaart een ‘vermiddeleeuwsing’ van de stedelijke architectuur in Rio de Janeiro en Sao Paulo. Daarmee doelt ze op de trend om overal muren, grachten, stalen poorten, gewapende wachters, controleposten en wachttorens op te trekken.” Professor Ferraz bestudeerde het fenomeen enkele jaren en kwam tot de conclusie dat de trend samengaat met “een afbraak van de sociale netwerken en een privatisering van de openbare ruimte”. In bepaalde delen van Rio en Sao Paulo hebben families die hun eigen bescherming organiseren hun straat afgesloten voor het verkeer.

Enkel de lokale politiek lijkt voorlopig in staat om maatregelen te nemen die een verschil maken voor iedereen. In Diadema, bij Sao Paulo, stelde het stadsbestuur een jaar geleden een verbod in op de verkoop van alcoholische dranken na 11 uur ‘s avonds. Het aantal moorden nam er af met 30 procent. Sindsdien namen verschillende andere Braziliaanse steden het idee van de nachtelijke drooglegging over. In Manaos, de hoofdstad van de noordelijke deelstaat Amazonas, geldt nu een ‘alcoholklok’ in het weekend in de buitenwijken.

In de Colombiaanse hoofdstad Bogota is nu ook een nachtelijk alcoholverbod van kracht. De maatregel gaat hand in hand met een campagne tegen geweld en een ontwapeningsprogramma. Ook daar dalen de criminaliteitscijfers. Het stadsbestuur van Bogota heeft het sluitingsuur voor nachtclubs al opgeschoven met enkele uren.

De Wereldgezondheidsorganisatie riep het geweld in Latijns-Amerika onlangs uit tot een gezondheidsprobleem dat prioritaire aandacht verdient. Het is één van de belangrijkste doodsoorzaken geworden voor tieners en jonge mannen. De economische kost van het geweld wordt zwaar onderschat. De meest omvattende studie in dat verband is die van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) uit 1998. Het geweld kost de Latijns-Amerikaanse landen 14,2 procent van hun gecombineerd bruto binnenlands product, ofwel zo’n 168 miljard dollar per jaar.