Amerika moet stoppen met 'uitbesteden van marteling'

Het uitbesteden van marteling is een barbaarse praktijk die niet thuishoort in de 21ste eeuw, vindt Ron Daniels, directeur van het Centre for Constitutional Rights (CCR). Daniels zei dat vorig week tijdens een persconferentie van congreslid Edward Markey, een Democraat uit Massachusetts, die een wet heeft geïntroduceerd die het uitbesteden van marteling moet verbieden. De wet wordt verwelkomd door mensenrechtenorganisaties als Amnesty International en Human Rights Watch.

De Amerikaanse inlichtingendienst CIA zou de afgelopen jaren gedetineerden in het geheim naar gevangenissen in landen als Egypte, Marokko, Oezbekistan en Syrië hebben overgebracht. Landen die niet bepaald bekend staan om hun zachtzinnige behandeling van gevangenen. Volgens Markey is de handelwijze van Amerika niet alleen in strijd met de grondwet, maar ook met internationale verdragen. Artikel 3 van de Conventie van Genève verbiedt iemand uit te leveren aan een bepaald land als er gegronde redenen zijn aan te nemen dat diegene in gevaar komt of gemarteld wordt.

De Amerikaanse president George W. Bush zei in januari dat marteling nooit acceptabel is en dat Amerika geen mensen uitlevert aan landen waar gemarteld wordt. Het voormalige hoofd van de Bin Laden Eenheid van de CIA, Michael Scheuer, liet kort daarna minder twijfel bestaan over de uitleverpraktijken. Het is gemakkelijk, want het bespaart Amerikaanse beleidsmakers moeilijke beslissingen. Iemand anders doet nu het vuile werk, zei Scheuer op de tv-zender CBS.

De Amerikaanse regering zegt dat bij de overdracht afspraken worden gemaakt met de betreffende landen om marteling van gevangenen te voorkomen. Minister van Justitie Alberto Gonzales verklaarde onlangs echter dat de regering niet in staat is volledig te controleren wat in die landen gebeurt.

Het Centre for Constitutional Rights heeft het voortouw genomen in de verdediging van gevangenen die zeggen in buitenlandse gevangenissen te zijn mishandeld. Een van de zaken is die van Maher Arar, een Canadees die door Amerika naar Syrië werd gestuurd. Arar zegt dat hij tijdens zijn verblijf in Syrië, dat bijna een jaar duurde, geslagen en gemarteld is.

In januari vorig jaar spande de CCR een rechtszaak aan tegen de Amerikaanse regering, die herhaaldelijk heeft geprobeerd de zaak niet ontvankelijk te laten verklaren. Volgens de regering is het bewijsmateriaal in de zaak van Arar staatsgeheim en brengt een rechtszaak de veiligheid van het land in gevaar. De Canadese regering onderzoekt de zaak van Arar ook, maar Amerika weigert medewerking te verlenen aan dat onderzoek.

CRR verdedigt ook Ahmed Abu Ali, een Amerikaan die twintig maanden vastzat in Saudi-Arabië en de Australiër Mamdouh Habib. Hij werd eerst door de CIA naar Egypte gestuurd en daarna overgebracht naar Guantánamo Bay op Cuba. Hij zat twee jaar vast zonder aanklacht voordat hij werd vrijgelaten.

De Torture Outsourcing Prevention Act van Edward Markey staat uitlevering op grond van een verdrag toe, maar daarbij hebben verdachten het recht om bij een Amerikaanse rechtbank in beroep te gaan tegen die beslissing. De overdracht van terrorismeverdachten is nu zo geregeld dat de CIA niet voor ieder afzonderlijk geval toestemming hoeft te vragen.

Er is niet bekend hoeveel terrorismeverdachten sinds de aanslagen van 11 september 2001 zijn overgebracht naar buitenlandse gevangenissen. Voormalig CIA-directeur George Tenet verklaarde in oktober 2002 voor de Commissie 9/11 dat dit al met meer dan zeventig mensen was gebeurd. Algemeen wordt aangenomen dat het aantal de afgelopen tweeënhalf jaar nog aanzienlijk is toegenomen. (JS/PD)