'Amerikaanse macht in de wereld neemt af'

Tegen 2025 heeft zich vermoedelijk een “wereldwijd multipolair systeem” ontwikkeld, dat zich onder meer kenmerkt door de opkomst van de zogenoemde BRIC-landen: Brazilië, Rusland, India en China. De macht van niet-overheidsorganen, zoals bedrijven, bevolkingsgroepen, religieuze organisaties en zelfs criminele netwerken, zal volgens het  rapport ‘Global Trends 2025: A Transformed World’ toenemen.  

India en China zullen in 2025 vermoedelijk nog meer bezig zijn met interne ontwikkeling dan met het veranderen van het internationale systeem, meldt het rapport. De auteurs verwachten dat geen van de BRIC-landen de status quo zal uitdagen op een manier zoals Duitsland en Japan dat deden in de negentiende en twintigste eeuw, wat leidde tot wereldoorlogen. Wel kunnen er ‘uitdagingen’ ontstaan door opkomende machten die zullen proberen hun eigen belangen te beschermen. De macht zelf zal minder geconcentreerd zijn.

Voedsel en water

Concurrentie in de strijd om strategische bronnen, vooral op het gebied van energie, voedsel en water, kan zorgen voor een meer turbulente wereld. Een van de mogelijke - maar niet per se waarschijnlijke - scenario’s in het rapport is dat China vanwege de groeiende energiebehoefte in botsing kan komen met India, met een ‘wereldbrand’ tot gevolg.  

Veel is echter onvoorspelbaar op dit punt, zegt het rapport, dat benadrukt dat de wereld in een periode van historische veranderingen is beland. Gedoeld wordt onder meer op een niet eerder vertoonde “verschuiving van welvaart en economische macht” in de wereld, grofweg gezegd van het Westen naar het Oosten.

Het is te verwachten dat de BRIC-landen tussen 2040 en 2050 de Verenigde Staten, Canada, Japan, Groot-Brittannië, Duitsland, Italië en Frankrijk zullen inhalen als het gaat om het gezamenlijke bruto nationaal product. Tegen 2025 heeft China waarschijnlijk de op een na grootste economie, na de Verenigde Staten. Ook zal het land een “leidende militaire macht” zijn.

“Het internationale systeem, zoals dat geconstrueerd is na de Tweede Wereldoorlog, zal in 2025 bijna onherkenbaar veranderd zijn”, staat in het rapport. “Internationaal systeem is in feite een foute benaming, aangezien het aannemelijk is dat het meer instabiel dan ordelijk zal zijn. De opbouw is hybride en heterogeen, zoals dat hoort bij een transitie die in 2025 nog in volle gang zal zijn.”

Internationaal systeem is in feite een foute benaming, aangezien het aannemelijk is dat het meer instabiel dan ordelijk zal zijn.

Olielanden

Het rapport is het vierde in een serie die begon in 1992 en bedoeld om beleidsmakers, vooral degenen die een belangrijke rol krijgen in de Amerikaanse regering, en het publiek inzicht te geven in de mogelijke veranderingen in de wereld op langere termijn (achttien jaar). De auteurs benadrukken dat de studie niet gezien moet worden als een voorspelling, vooral gezien de vele onzekerheden die er nog zijn.

Het rapport uit 2004, waar net als bij dit rapport veel niet-Amerikaanse analisten aan meewerkten, kreeg zowel in de VS als daarbuiten veel publiciteit. Die werd met name opgeroepen door de mogelijke toekomstscenario’s die in het rapport werden geschetst op grond van bestaande trends.

De laatste editie wijst erop dat verschillende belangrijke aannames uit 2004 - over hoe de wereld er in 2020 uit zou zien - aanzienlijk zijn bijgesteld of zelfs zijn verworpen. Het rapport uit 2004 beschreef een wereld waarin de VS dominant zouden blijven, zo dominant dat de meeste grote machten het idee zouden hebben opgegeven om een betere balans te bereiken of de VS uit te dagen. Het nieuwe rapport beschrijft daarentegen een multipolaire wereld waarin “Amerika een van de belangrijke actoren op het wereldtoneel is”. Het land zou nog wel de machtigste blijven.

In het rapport uit 2004 werd verder aangenomen dat fossiele brandstoffen dominant zouden blijven als energiebron en dat de bestaande voorraden voldoende zouden zijn om aan de wereldwijde vraag te voldoen. Het nieuwe rapport ziet een wereld waarin in 2025 een tekort aan energie “de drijvende kracht in geopolitiek” wordt en verwacht dat “de onvermijdelijke” overgang naar schone energie voor onrust kan zorgen in grote olie-exporterende landen zoals Saoedi-Arabië en Iran.

Terwijl het rapport uit 2004 nog sprak van sterke economische groei, aangezwengeld door de BRIC-landen, is het nieuwe rapport daarover onzeker. De overgang naar een nieuw internationaal systeem kan gepaard gaan met risico’s, zoals een kernwapenrace in het Midden-Oosten en conflicten tussen landen over natuurlijke rijkdommen.