Amerikaanse Senaat overweegt “waarheidscommissie”

De getuigenissen voor de commissie leverden een voorsmaakje van wat zo’n waarheidscommissie zou opleveren: de ene getuige vond het een “fundamenteel slecht idee”, de andere “van kritiek belang om het herhalen van de fouten uit het verleden te vermijden”. Eén van de getuigen, voormalig VN-ambassadeur Thomas Pickering, zei dat het “niet voldoende was om de blik op de toekomst te richten. We moeten ook weten waar we vandaan komen, wat er gebeurd is, en welke implicaties dat heeft voor het land en voor het buitenlandse beleid.” Washington moet volgens Pickering het discours van de vijanden van Amerika ondermijnen en haar reputatie in de wereld herstellen.
Ook admiraal-op-rust Lee Gunn zag een waarheidscommissie wel zitten. Hij was erg kritisch over de behandeling van de gevangenen door de strijdkrachten en de CIA. De richtlijnen voor de behandeling en ondervraging van gevangenen waren volgens hem “onduidelijk, ambigu of gewoon verkeerd”. Gunn kreeg bijval van getuige John Farmer, een lid van de 9/11-commissie, die vindt dat de foltering van gevangenen contraproductief gebleken is.
Maar een aantal andere getuigen kantte zich fel tegen de oprichting van een waarheidscommissie. David Rifkin, een hooggeplaatst medewerker van het ministerie van Justitie onder de presidenten Ronald Reagan en George H.W. Bush, was van mening dat het echte idee achter de waarheidscommissie “het treffen van een klein aantal ambtenaren in de regering-Bush” is, en dat het de taak van Justitie is om de zaak te onderzoeken. Ook professor in de rechten Jeremy Rabkin vreest dat iedereen die zal moeten getuigen voor de commissie meteen een zweem van schuld met zich zal meedragen. Hij vindt dat de rechten van de getuigen geschonden worden, omdat ze zich voor de commissie niet kunnen verdedigen zoals in de rechtbank.

Controverse

De getuigenissen voor de commissie Justitie reflecteren de wijd uiteenlopende meningen over een waarheidscommissie onder juristen, mensenrechtenactivisten en religieuze groepen, onder Democraten en Republikeinen.
Uit een enquête van onderzoeksbureau Gallup bleek dat 38 procent van de Amerikaanse bevolking voorstander is van een gerechtelijk onderzoek naar vermeende martelingen van gevangenen, terwijl 24 meer zag in een onderzoek door een onafhankelijke instantie. 34 procent van de ondervraagden ziet liever geen onderzoek naar het beleid onder Bush.
Bush’ opvolger, Barack Obama, is erg voorzichtig over het voorstel van een waarheidscommissie. Op een recente persconferentie zei hij dat hij liever “vooruit keek dan achteruit”, maar dat “niemand boven de wet staat.”
Ook mensenrechtengroeperingen en religieuze organisaties zijn verdeeld. De National Religious Campaign Against Torture (NRCAT) wil een “onpartijdige, objectieve en onafhankelijke onderzoekscommissie”. De oproep is ondertekend door een twintigtal prominente religieuze leiders. Maar het Centre for Constitutional Rights is van mening dat de zaak maar geregeld moet worden door het ministerie van Justitie.