Amerikaanse wapenhandel klaar voor verandering

Volgens het rapport van de New America Foundation verdienden de VS in 2007 23 miljard dollar (18 miljard euro) aan de export van wapens. Dit jaar zal dat naar schatting 32 miljard dollar (25 miljard euro) worden. De VS hebben de afgelopen acht jaar meer dan dubbel zoveel wapencontracten ondertekend als Rusland, hun grootste concurrent. De VS ondertekende 124.000 deals, Rusland 54.000.
Wapendeals werken vaak als een impliciete “goedkeuring” aan het adres van regeringen die zich “ernstig misdragen of de wapens gebruiken voor interne repressie of oorlogvoering met buurlanden”, aldus het rapport. Wapens en militaire steun uit de VS speelden een belangrijke rol in twintig van de zevenentwintig grootste oorlogen van 2007.
Tijdens de afgelopen acht jaar volstond het voor een land aan te tonen dat het een bondgenoot was in de internationale oorlog tegen de terreur om met de VS een wapendeal te kunnen afsluiten en hiervoor zelfs gesubsidieerd te worden. De Iraakse regering, Israël en Saoedi-Arabië behoorden in 2006 en 2007 tot de grootste afnemers van wapens uit de VS. Het turbulente Pakistan was voor die twee jaar de grootste klant. Het land gaf al meer dan 3,5 miljard dollar (2,7 miljard euro) aan Amerikaans wapentuig.
“Naarmate de schaal van de transfers (onder de regering Bush) toenamen, werden de risico’s ook steeds groter”, schrijven de auteurs van het rapport. Ze tonen aan dat de meest gewelddadig conflicten in ontwikkelingslanden zich exact daar voordoen waar de VS miljarden verdienen aan wapenverkoop.
“Beleidsmakers lijken opvallend weinig bezorgd om de negatieve gevolgen van wapenverkoop. De Amerikaanse wapenhandel wakkert conflicten aan en maakt grootschalige mensenrechtenschendingen mogelijk”, zegt het rapport. Volgens William Hartung, directeur van de defensieafdeling van New America, zijn dertien van de vijfentwintig grootste afnemers bovendien “ondemocratische regimes en/of mensenrechtenschenders.”

Mensenrechten niet belangrijk

“Elk wapencontract heeft zijn eigen logica”, zei Hartung vorige week op een persconferentie. “Sommige worden afgesloten in ruil voor toegang tot militaire faciliteiten, andere om een coalitiepartner in de oorlog tegen het terrorisme te helpen, en nog andere met het oog op de toekomst, zoals de voorgestelde raketafweerschilden. Mensenrechten zijn steeds opzij geschoven voor deze logica.”
Hartung vindt dat mensenrechtenoverwegingen niet noodzakelijk in de weg moeten staan van nieuwe wapendeals, maar dat ze een veel prominentere rol moeten beginnen spelen. Het rapport stipt echter aan dat volgens de US Assistance Act van ‘61 mensenrechten wel een legitiem bezwaar vormen tegen wapendeals.

Tijd voor verandering

De unieke en dominante positie van de VS in de internationale wapenhandel schept veel mogelijkheden voor verandering. De toekomstige regering van pas verkozen president Barack Obama kan het wapenbeleid drastisch hervormen. Het rapport doet een aantal aanbevelingen. Eerst en vooral moet de nieuwe regering binnen de eerste zes maanden duidelijke beleidsrichtlijnen opstellen voor wapentransfers.
Verder moet het ministerie van Buitenlandse Zaken weer de leiding nemen in beslissingen over financiële steun aan andere landen. Onder de regering Bush werd het grootste deel van de budgetten voor buitenlandse hulp door het ministerie van Defensie beheerd. Ten slotte moet de nieuwe regering “cruciale internationale initiatieven ondersteunen en/of ratificeren” die de verkoop van wapens voor oorlogvoering en internationale handel reguleren.