Andersglobalisten vergaderen in 'laboratorium van de burgeroorlog'

Er nemen ongeveer 3500 mensen deel aan de conferentie in Cartagena, die nog tot vrijdag loopt: vertegenwoordigers van actiegroepen, niet-gouvernementele organisaties en vakbonden uit een hele reeks landen, maar ook Colombiaanse activisten, indianenleiders, burgemeesters, vluchtelingen en boeren. Ze discussiëren over vier thema’s: democratie, mensenrechten, oorlog en drugshandel. Alle Colombianen kunnen als experts worden beschouwd over die thema’s: het land is al veertig jaar in een burgeroorlog verwikkeld, het is de belangrijkste cocaïneproducent ter wereld en er worden elk jaar ongeveer 30.000 mensen vermoord, een aanzienlijk deel daarvan om politieke redenen.

Democratie en mensenrechten zijn ook twee onderwerpen die telkens terugkomen op de jaarlijkse massabijeenkomst van het Wereld Sociaal Forum (WSF), waaruit de conferentie in Cartagena is voortgekomen. Het Wereld Sociaal Forum (WSF) werd begin 2001 gelanceerd in het Braziliaanse Porto Alegre en is uitgegroeid tot de grootste internationale bijeenkomst van linkse activisten en denkers en een belangrijke inspiratiebron voor de andersglobalistische beweging. Ook in 2001 en 2002 vond de bijeenkomst in Porto Alegre plaats; Latijns-Amerikaanse, Europese en Noord-Amerikaanse organisaties domineren de honderden workshops en paneldiscussies. Om mensen uit meer landen bij het initiatief te betrekken en om dieper in te gaan op bepaalde onderwerpen, werden op andere plaatsen al een 20-tal nationale en regionale WSF-conferenties georganiseerd, en ook twee thematische bijeenkomsten - Cartagena is de derde in de rij. Begin volgend jaar verhuist de conferentie zelf naar het Indiase Mumbai (Bombay) - de beslissende proef of het WSF echt een globale betekenis kan krijgen.

Volgens de openingsspreker in Cartagena, de Portugese intellectueel Boaventura de Sousa Santos, heeft Colombia als geen ander land te maken met geweld dat voortkomt uit de toegenomen onevenwichten in de wereld sinds er een einde is gekomen aan de creatieve spanning tussen kapitalisme en socialisme eind de jaren 80. De machtigen hebben nog meer mogelijkheden gekregen om beslissingen te nemen over het leven van de zwakkeren, aldus de Sousa Santos, en dat over nationale grenzen heen. Onder die overheersing, die meer sociaal dan politiek is - vandaar de term ‘sociaal fascisme’ - blijft arme bevolkingsgroepen niets anders over dan zich te organiseren en creatieve weerstand te bieden. Ondanks het verschrikkelijke geweld tegen de progressieve beweging is dat iets waar de Colombianen merkwaardig goed in slagen: het land heeft een sterke mensenrechtenbeweging en actieve humanitaire organisaties. In San José de Apartado, in het noordwesten van het land, zijn bijvoorbeeld ook ‘vredesgemeenten’ ontstaan waar de inwoners weigeren partij te kiezen in de oorlog tussen linkse rebellen en rechtse paramilitaire groepen.

Volgens de Sousa Santos, een professor aan de universiteiten van Coimbra in Portugal en Wisconsin in de VS, is het de opdracht van de andersglobalistische beweging om alternatieven voor de huidige wereldorde te verkennen en de wereld minder comfortabel te maken voor het kapitalisme. De beweging moet de democratie heruitvinden door naast representatieve systemen ook meer participatieve aspecten af te dwingen. Voorbeelden daarvan zijn al te vinden: in de Braziliaanse stad Porto Alegre worden de lokale investeringen gestuurd door ontwikkelingsplannen die via de raadpleging van alle burgers tot stand komen.

Op internationaal niveau hebben de democratische idealen dit jaar een zware klap gekregen door de beslissing van de VS tegen het verzet van de Veiligheidsraad in ten strijde te trekken tegen Irak. Daardoor hebben de VN, een instelling die toch enigszins rekening houdt met de belangen van alle landen, veel van hun aanzien en invloed verloren. De andersglobalistische beweging lijkt wel in de bres te willen springen voor de VN, maar alleen als de organisatie verandert. Volgens Pedro Santana, de directeur van de Colombiaanse ngo ‘Viva la Ciudadanía’ die ook in het bestuur van het WSF zetelt, moet de VN hersticht worden, zodat het een organisatie van de mensen wordt, en niet enkel van de lidstaten.

In de andersglobalistische beweging leven veel tegengestelde ideeën - dat blijkt uit de discussies en werd ook duidelijk uit de optocht waarmee de conferentie maandag werd geopend. Een groep jongeren die mee opstapten, zong Camilo, Guevara, el pueblo se prepara - een oproep om de wapens klaar te houden voor een opstand, verwijzend naar de voormalige Colombiaanse guerrillaleider Camilo Torres en het Cubaanse revolutionaire idool Che Guevara. Even daarvoor waren in het zwart geklede vrouwen voorbijgekomen die het recht opeisten geen kinderen meer te moeten baren om hen te verliezen in de oorlog.