Andesgemeenschap probeert in Wenen scherven te lijmen

De Andesgemeenschap verkeert al een paar weken in crisis. Op 19 april kondigde de Venezolaanse president Hugo Chávez aan dat zijn land de gemeenschap zal verlaten. De overige lidstaten van het in 1969 opgerichte handelsblok zijn Colombia, Peru, Ecuador en Bolivia. “De Andesgemeenschap is dood”, stelde Chávez. Volgens hem ligt dat aan de vrijhandelsakkoorden die Colombia en Peru hebben ondertekend met de Verenigde Staten.

De Boliviaanse president Evo Morales, die in juni het voorzitterschap van de Andesgemeenschap overneemt van Chávez, deelt de kritiek van de Venezolaanse president. De vrijhandelsafspraken tussen Colombia en de VS dreigen onder meer afzetkansen voor Boliviaanse soja in Colombia te ondergraven. Maar Morales heeft Chávez wel gevraagd te wachten op een vergadering van de vijf presidenten van het blok alvorens onomkeerbare beslissingen te nemen.

De secretaris-generaal van de Andesgemeenschap, Allan Wagner, heeft een ontmoeting van de Buitenlandministers van de vijf lidstaten in Wenen voorgesteld. Die zou het pad kunnen effenen voor een top van de vijf staatshoofden.

Volgens een Europese diplomaat in Caracas zou een eventueel vertrek van Venezuela uit de Andesgemeenschap onderhandelingen met de EU niet onmogelijk maken. Maar als Bolivia ook vertrekt zou Europa “met een heel andere groep te maken krijgen.” Een andere diplomaat gelooft dat de EU in elk geval zal wachten tot de Andeslanden duidelijk kunnen maken wat ze willen.

“De Andesgemeenschap is niet ten dode opgeschreven door het vertrek van Venezuela en zelfs niet als Bolivia dat voorbeeld volgt”, oordeelt Carlos Romero, een politicoloog van de Centrale Universiteit van Venezuela. Maar hij acht het ook “onwaarschijnlijk dat de beleidsmakers in Brussel zich vastleggen voordat er duidelijkheid is over de toekomst van de Andesgemeenschap.

De EU sluit liefst handelsverdragen met regionale groepen, maar heeft ook al verdragen met Mexico en Chili, twee belangrijke Latijns-Amerikaanse exportlanden die niet tot de handelsblokken in de regio behoren.

De EU wil meer dan gewoon een vrijhandelsakkoord met de Andeslanden. Brussel wil ook een politieke dialoog voeren met zijn partners over onderwerpen als respect voor de mensenrechten, goed bestuur en milieubescherming. De EU gaf de voorbije vijf jaar ongeveer 400 miljoen euro ontwikkelingshulp aan de vijf landen. Die steun is verbonden aan inspanningen van de ontvangende landen op het vlak van armoedebestrijding, regionale stabiliteit, verdere democratisering en respect voor de mensenrechten.

Vorig jaar voerde de Andesgemeenschap voor 8 miljard euro uit naar de EU. De import bedroeg 9 miljard euro. Naar de VS exporteren de landen van de Andesgemeenschap ruim vier keer meer. Venezuela, dat jaarlijks voor bijna 40 miljard dollar aardolie uitvoert, is de grootste exporteur van het blok. De overige landen voeren vooral landbouw- en mijnbouwproducten uit.

De Andesgemeenschap wil van haar kant dat een eventueel akkoord ook aandacht besteedt aan de rechten van migranten. Honderdduizenden Colombianen en Ecuadoranen zijn de voorbije jaren naar West-Europa geëmigreerd.

Eerdere diplomatieke inspanningen om de scherven te lijmen, mislukten. Chávez meed maandag de eedaflegging van de nieuwe Costaricaanse president Oscar Arias, waar de Colombiaanse president Álvaro Uribe had gehoopt hem even terzijde te kunnen nemen. Venezuela en Peru hebben zelfs hun wederzijdse ambassadeurs teruggeroepen na beschuldigingen over en weer tussen Chávez en Peruaanse politici.

Bolivia lijkt zich wel te willen inzetten voor het handelsblok. De Boliviaanse president Morales had maandag een onderhoud met de Peruaanse politicus Ollanta Humala, die op 4 juni de laatste ronde van de presidentsverkiezingen in zijn voordeel kan beslechten. Na afloop zei Morales dat ze hadden afgesproken “al het mogelijke te ondernemen om de Andesgemeenschap te redden.” (PD/JS)