Arabische wereld heeft gemengde gevoelens bij MEFTA

De Amerikaanse Handelsvertegenwoordiger Robert Zoellick kondigde
maandag op de laatste dag van de Midden-Oostenconferentie van het Wereld
Economisch Forum in de Jordaanse badplaats Shuneh aan dat de VS
afzonderlijke onderhandelingen zullen aanvangen met de Arabische landen die
vrijhandel met de VS zien zitten. Dat wordt de eerste stap naar een
Vrijhandelsverdrag tussen de VS en het Midden-Oosten (MEFTA) dat in 2013 zou
moeten rond zijn en tegen dan tot 20 landen uit de Maghreb en het
Midden-Oosten kan omvatten. Het idee van de vrijhandelszone in het
Midden-Oosten werd op 9 mei gelanceerd door de Amerikaanse president George W.
Bush.

Zoellick en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin
Powell, voerden maandag in Shuneh gesprekken met ministers uit Jordanië,
Bahrein, Qatar, Egypte, Oman, Marokko, Tunesië, Saudi-Arabië, Jemen en de
Verenigde Arabische Emiraten over het opstarten van besprekingen die
kunnen uitlopen op een vrijhandelsakkoord van de hele regio met de VS.
Van die landen heeft alleen Jordanië al een vrijhandelsakkoord met de VS;
onderhandelingen met Marokko lopen en kunnen waarschijnlijk dit jaar
worden afgerond. Ook vrijhandelsbesprekingen met Bahrein worden in de VS
al overwogen.

Arabische zakenlui zijn opgetogen over het Amerikaanse initiatief. Dit
kan enorm winstgevend worden, oordeelt de Egyptische zakenman Shafiq
Gabr, een Egyptische ondernemer en deelnemer aan de bijeenkomst in
Shuneh. De openbare en de privé-sector in onze landen zullen wel moeten
samenwerken om de voordelen ook echt binnen te halen, waarschuwt hij.

Andere Arabische stemmen klinken minder positief. Critici wijzen erop
dat de Amerikaanse invasie van Irak de buurlanden miljarden dollar heeft
gekost doordat de oorlog de handel en het toerisme in de regio heeft
verstoord. Het vrijhandelsverdrag moet de Arabische landen de
verwoestingen, de moorden en de bezetting doen slikken, schreef Fahed el-Fanek,
een columnist van de Jordaanse krant al-Rai. Volgens de Jordaanse
intellectueel en activist Ibrahim Alloush zal het vrijhandelsverdrag de
Arabische economieën helemaal ondergeschikt maken aan Amerikaanse belangen.
In dergelijke verdragen duiken voorwaarden op als ‘het verbeteren van
het investeringsklimaat’ en ‘bijdragen tot de strijd tegen het
terrorisme’ - dat betekent dat we onze samenleving op de maat van de smaken en
de grillen van de Amerikanen moeten snijden.

De Arabische landen krijgen van de Amerikanen inderdaad een hele reeks
voorwaarden opgedrongen om deel te kunnen nemen aan het MEFTA-proces.
In de vrijhandelsakkoorden die de VS in eerste instantie willen
afsluiten met de afzonderlijke landen, zal de verplichting worden opgenomen
buitenlandse investeerders eerlijk te behandelen en dezelfde wettelijke
bescherming te bieden als binnenlandse investeerders. De Amerikaanse
onderminister van Buitenlandse Zaken Alan Larson verklaarde zondag dat er
van de kandidaat-landen ook verwacht wordt dat ze handelsbetrekkingen
aanknopen met al hun buurlanden, Israël inbegrepen. In 2013 zou Israël
zelfs gewoon deel gaan uitmaken van het overkoepelende MEFTA-verdrag. Dat
is voor veel Arabische landen een grote stap.

De VS hebben wel al de nodige lokmiddelen uitgeworpen om ook de
twijfelaars over de streep te trekken. Washington wil in de Arabische wereld
één miljard dollar investeren in ‘trade capacity-building’ - hulp bij
het opzetten van instellingen en de vorming van ambtenaren die de
overschakeling naar vrijhandel vlotter kunnen doen verlopen. Zoellick heeft
Saudi-Arabië, Libanon, Algerije, Jemen en andere landen die willen
toetreden tot de Wereldhandelsorganisatie ook Amerikaanse ondersteuning
daarvoor toegezegd.