Arbeidsmarkt wordt vrouwvriendelijker

Kyoko Numata (54) diende 17 jaar lang op in een steakrestaurant in Tokio maar sinds kort werkt ze er als manager. Ik heb nu een verantwoordelijke positie. Ik werk nog steeds deeltijds, maar ik ben dik tevreden. De enthousiaste en knap uitgedoste Kyoko maakt deel uit van een nieuw fenomeen op de Japanse arbeidsmarkt: de deeltijdse vrouwelijke baas.

Vrouwen spelen traditioneel de tweede viool op het werk. Maar omdat Japanse bedrijven willen besparen, krijgen ze steeds meer verantwoordelijke functies - zij het deeltijds. Een voltijdse job is nog steeds het voorrecht van mannen. Acht miljoen Japanse vrouwen werken deeltijds, terwijl de statistieken van het ministerie van Arbeid nog geen vier miljoen deeltijds werkende mannen tonen.

Het aantal deeltijds werkende vrouwen is in 2003 gestegen met twee procent. De noodlijdende bedrijven hebben goedkope parttimers nodig, en dat effent de weg voor de vrouwen, bevestigt Arbeidsexperte Shiho Futagami van de Nationale Universiteit van Yokohama. Volgens de officiële statistieken verdiende de gemiddelde Japanse vrouw 65,3 procent van het loon van haar mannelijke collega. Futagami gelooft dat de trend om meer deeltijdsen aan te nemen de discriminatie van vrouwen op de arbeidsmarkt tegengaat. Dankzij de deeltijdse arbeid kunnen ook vrouwen, die een grotere verantwoordelijkheid dragen in het gezin, een carrière nastreven. Vrouwen kunnen niet concurreren met mannen als ze een gezin beginnen, zegt Futagami die studies deed naar de genderverschillen op de arbeidsmarkt.

De Japanse regering probeert de arbeidsomstandigheden voor deeltijdsen te verbeteren. De vrouwenbeweging verwacht veel van een wetsvoorstel dat betaald moederschapsverlof belooft voor deeltijdsen. Als de Diet het voorstel goedkeurt - wat naar verwachting nog dit jaar gebeurt - betekent dat een forse verbetering voor jonge moeders in Japan. Moederschapsverlof is nu enkel mogelijk voor voltijds werkende vrouwen en enkel in het eerste jaar na de geboorte. De regering wil ook maatregelen nemen tegen overwerk, een dagelijkse realiteit in de meeste bedrijven.

Sommige bedrijven nemen zelf al vrouwvriendelijke maatregelen. Asahi Glass Co. biedt zijn werknemers reducties aan voor overnachtingen in hotels, kinderkribbes, huisvesting en leningen. De Aeon-supermarktketen, met een overwegend vrouwelijk personeelsbestand, lanceert in februari een nieuw werkschema waarbij werknemers zelf hun uren mogen kiezen. Ondanks de bemoedigende tekenen blijven vrouwenorganisaties op hun honger zitten. De Vrouwenunie eist maatregelen om hogere salarissen voor vrouwelijke parttimers af te dwingen.