Arbeidsnormen

Zeevaart heeft voor ons, landrotten, nog iets wilds over zich: onstuimige zeeën, avontuurlijke vrijheid ver weg van orde en wet -omdat geen politie- of inspectiemacht ter wereld die eindeloze zeeën kan bewaken-, piraten zelfs. Toch ziet het er naar uit dat de zeevaart op sociaal gebied misschien wel de meest beschaafde van alle economische sectoren wordt. In de schoot van de Internationale Arbeidsorganisatie hebben reders, matrozenvakbonden en regeringen van 176 IAO-leden (2 landen deden niet mee) immers op 25 februari op een speciale conferentie hun goedkeuring gehecht aan een tekst die zeer specifiek omschrijft op welke arbeidsvoorwaarden matrozen minimaal recht hebben.
Zo bepaalt de conventie dat de Gezamenlijke Maritieme Commissie van de IAO een minimumloon -van om en bij de 800 dollar per maand- mag vastleggen dat alle zeevarenden ter wereld horen te krijgen. Ze omschrijft ook de minimale afmetingen van kajuiten, de minimale sociale bescherming, de verplichting de desbetreffende arbeidscontracten aan boord te hebben, waterdichte afspraken en regelingen over repatriëring ingeval een schip niet meer voort kan… Kortom, de nieuwe conventie legt op meer dan 100 pagina’s een sociale bodem in de mondiale zeevaart. Dat is nog nooit gebeurd in sectoren als textiel of diamantslijperij, waar de sociale omstandigheden ook veel te wensen over laten. Bovendien wordt uitdrukkelijk een sanctiemechanisme voorzien. Dat is helemaal uitzonderlijk.
Vaak stellen IAO-conventies op het terrein niet veel voor. Ten eerste omdat het landen vrij staat die conventies al of niet te bekrachtigen. Ten tweede omdat landen die IAO-conventies bekrachtigen en toch niet naleven hoogstens een morele veroordeling riskeren. Dat wordt anders met de zeevaartconventie omdat de havenautoriteiten uitdrukkelijk het recht krijgen om te controleren of de schepen die hun havens aandoen wel beantwoorden aan de sociale normen uit deze nieuwe zeevaartconventie. Concreet: als er in Antwerpen een schip aanmeert onder een vlag van een land dat de IAO-conventie niet heeft bekrachtigd, dan mogen de havenautoriteiten toch nagaan of de IAO-conventie wordt gerespecteerd, en indien er ernstige inbreuken worden vastgesteld, mag het schip zelfs aan de ketting worden gelegd.
Omdat zeevaart haast per definitie internationaal is en schepen dus het grondgebied van andere landen aandoen, ontstaat nu voor het eerst de mogelijkheid om een IAO-conventie te voorzien van een harde sanctie. Dat is meteen ook de reden waarom de term ‘historisch’ niet van de lucht is als de IAO spreekt over deze conventie. Joris Kerkhofs van ACV-Transcom heeft het over de eerste wereld-CAO, de eerste Collectieve Arbeidsovereenkomst die werkers, patroons en regeringen van heel de wereld met elkaar vastleggen. (jvd)

De “economie” achter een consensus

Dat er zo goed als een wereldwijde consensus mogelijk was over de nieuwe zeevaartconventie, ligt aan het feit dat er nogal wat gemeenschappelijke belangen waren, legt Nicky Simons, adjunct-directeur van de Koninklijke Belgische Redersvereniging uit: ‘Lidstaten waar reders hun personeel goed moeten behandelen, zien hun vloot minder bedreigd door schepen die hun personeel barslecht behandelen. Dat er zoiets als een level playing field of gelijk speelveld komt op sociaal gebied in de sector, is ook een goede zaak voor reders die belang hechten aan sociale normen. Tenslotte zijn er uiteraard de zeevarenden zelf die meer sociale bescherming zullen genieten.’
Het valt op dat Simons met evenveel ijver als vakbondsman Joris Kerkhofs pleit voor een versterking van de controlecapaciteiten in de Antwerpse haven. ‘Er moeten meer mensen komen met de nodige knowhow’, zegt Simons. Bernard Leemans, die de Belgische regering op de conferentie vertegenwoordigde: ‘Deze conventie zal niet veel aanpassingen vergen van de Belgische reders. Die betalen hun Filipijnse matrozen nu al 1200 euro per maand. Voor de IAO is het een goede zaak dat die na een aantal mislukte pogingen nog eens een nieuwe conventie tot stand brengt.’
Vraag blijft hoeveel landen de conventie zullen ratificeren. De goedkeuring in februari van de tekst betekent dat 176 landen er geen fundamentele bezwaren tegen hadden, maar dat betekent nog niet dat evenveel landen die conventie ook zullen bekrachtigen. Sommige landen, zoals de VS, zijn immers altijd terughoudend als het gaat om het ratificeren van internationale (arbeids)verdragen. De landen van de Europese Unie zullen de nieuwe conventie hoogstwaarschijnlijk wel bekrachtigen. Dat betekent alvast dat ‘s werelds grootste handelsblok bij alle aanmerende schepen kan controleren of de basisnormen worden nageleefd, en desnoods de nodige maatregelen kan treffen. Alleen zullen havens als Antwerpen en Rotterdam in de strijd om trafiek en dus werk en inkomen, misschien geneigd zijn niet te moeilijk te doen.
Europees Commissaris voor Transport, Jacques Barrot, heeft al aangegeven dat hij werk wil maken van deze conventie en haar graag in een richtlijn wil omzetten. Zegt Rudi Delarue van DG Sociale Zaken van de Europese Commissie: ‘De EU heeft in elk geval de bevoegdheid over die controles, maar zeevaartlanden als Cyprus of Malta zijn misschien nog niet meteen overtuigd dat zo’n richtlijn een goede zaak is.’ (jvd)

Colombia geeft IAO geen antwoord

In Colombia worden elk jaar tientallen vakbondsmilitanten vermoord. Na enkele jaren van discussies besliste de Internationale Arbeidsconferentie van juni vorig jaar een missie ter plekke te sturen. ACV-voorzitter Luc Cortebeeck maakte deel uit van die missie. ‘We hebben kunnen spreken met wie we wilden, weliswaar onder sterke bewaking. Iedereen vond dat het doden van syndicalisten niet kon en dat het een schande is voor het land. President Alvaro Uribe beloofde dit te zullen stoppen maar zegt dat hij daarvoor tijd en dus een tweede ambtstermijn nodig heeft. We hebben ook veel mensen uit het gerechtelijk apparaat gesproken. De straffeloosheid van de moordenaars is immers een groot probleem.’ Kreeg de missie een afdoende verklaring voor het feit dat bijna al die moorden onopgelost blijven? Sommigen wijzen op een stilzwijgend verbond tussen justitie, ordestrijdkrachten en paramilitaire doodseskaders.
Cortebeeck: ‘Een sluitende verklaring kregen we niet. Het klopt dat het aantal slachtoffers is verminderd, onder andere door de toegenomen beveiliging van de vakbondsmensen.’ Om de situatie beter te kunnen volgen, vroeg de commissie dat de IAO een bureau zou kunnen openen in Colombia. Zes maand later is er nog altijd geen antwoord op die vraag. Is het niet merkwaardig dat het zolang duurt? Cortebeeck: ‘Ja. Op de Arbeidsconferentie in juni zullen we dit dan ook voluit aanklagen.’ (jvd)

Reageer via info@mo.be