Arme dorpelingen betalen prijs nucleaire ambitites Pakistan

“Ik kan ettelijke voorbeelden geven, maar ik zal beginnen met wat er in mijn familie is gebeurd. Mijn schoonzus is onlangs bevallen van een tweeling. De meisjes hadden allebei zes vingers aan één hand en zes tenen aan één voet. Eén van beide stierf na een maand. Hier in ons dorp worden regelmatig baby’s geboren zonder verhemelte. Onze kinderen worden voortdurend ziek. Ze krijgen hoge koorts en sterven. Kanker.”

De stem van Nazeer Buzdar klinkt gebroken en kwaad terwijl hij dit vertelt. Hij is één van de burgers die naar het hooggerechtshof is gestapt met een klacht tegen de Pakistaanse Commissie voor Atoomenergie (PAEC). De beschuldiging: het atoomafval dat in Baghalchur wordt opgeslagen, komt in het milieu terecht en maakt mens en dier ziek.

Baghalchur is een afgelegen dorp in de bergen van het district Dera Ghazi Khan, zo’n 400 kilometer ten zuiden van Karachi. Van 1978 tot 2000 was het dorp leverancier van het uranium waarmee Pakistan in het geheim aan een atoombom werkte. In 2000 waren de mijnen van Baghalchur leeg. De site werd een opslagplaats voor radioactief materiaal.

Er zouden zo’n 50.000 mensen in en rond het mijndorp bedreigd worden door radioactieve vervuiling. Ook in de naburige stad Dera Ghazi Khan (een half miljoen inwoners) zijn er klachten. De bewoners hebben enkele geleerden achter zich. Pervez Hoodbhoy, een fysicus en een internationaal bekende vredesactivist: “Dat deze mensen, die normaal doodsbang zijn voor de regering, een klacht durven neerleggen tegen de atoomcommissie, toont hoe wanhopig zijn. Het is bijzonder jammer dat de commissie niet naar hen luistert en probeert om de sporen uit te wissen.”

De PAEC wijst alle beschuldigingen over lekkend uranium heftig van de hand. “Er wordt enkel vast nucleair besmet afval opgeslagen in Baghalchur. Het is een opslagplaats, geen stortplaats”, zegt een woordvoerder. Onzin, zegt Buzdar. “Ongeveer zes maanden terug is de commissie begonnen met het dumpen van ongeveer 1000 vaten in de voortuin van zijn bedrijfsgebouwen. Toen dat twee maanden geleden in de krant kwam, hebben ze de vaten binnen genomen.”

Hoedanook is Baghalchur geen plek om vloeibaar radioactief afval op te slaan omdat het geologisch erg actief is”, zegt Hoodbhoy. Volgens de fysicaprofessor loopt Baghalchur als voormalige mijnsite en als opslagplaats twee gevaren. “Enerzijds zijn er gevaarlijke chemische stoffen (arsenicum, uranium en zware metalen) die hun weg vinden naar de bodem, het water en de lucht. Anderzijds - en dat is gevaarlijker - is er radongas en aanverwante radioactieve producten. In de buurt van uraniummijnen hangen er kleine radioactieve stofpartikels rond. Dat stof zorgt voor kanker en genetische beschadiging.”

Het hooggerechtshof heeft de Pakistaanse Commissie voor Atoomenergie nu gevraagd om bewijzen te leveren die de ongerustheid bij de inwoners kunnen wegnemen. De commissie liet in een persbericht weten dat het controletests uitvoerde in het gebied op water, vegetatie en lucht en dat “er in geen enkele test radioactiviteit werd aangetroffen.”

Professor Khalid Rashid, een voormalige werknemer van de Pakistaanse Commissie voor Atoomenergie die nu aan de Bahria universiteit in Islamabad werkt, vindt bodemtests niet voldoende. “De gezondheid van de mensen in Baghalchur moet onderzocht worden.” Hij voegt eraan toe dat een dokter hem bij het begin van de jaren 80 al vertelde dat leukemie tot zes keer meer voorkwam bij de inwoners van Baghalchur in vergelijking met het nationale gemiddelde.

Op de werking van de Pakistaanse Commissie voor Atoomenergie kijkt normaal een andere overheidsorganisatie toe: de Pakistan Nuclear Regulatory Authority (PNRA). Die instelling heeft nog niet gereageerd op de crisis. Sommige Pakistaanse academici zeggen dat de stilte van de PNRA bewijst dat de instelling haar functie als waakhond niet vervult. (MM/PD)