Armoede doet jong trouwen in Tadzjikistan

Kibriyo Khaitova was zestien toen ze van haar ouders te horen kreeg dat ze moest trouwen. Zoals vele meisjes in Tadzjikistan trouwde ze met een man die haar familie had uitgekozen. Nu is Khaitova twintig jaar, heeft ze twee kinderen maar geen echtgenoot meer.

“Mijn ouders vonden me oud genoeg om te trouwen, terwijl ik liever wou studeren”, vertelt ze vanuit de Ferghanavallei, een oerconservatief deel van Centraal-Azië. “Mannen houden niet van hoogopgeleide meisjes en je hebt geen studies nodig om een goede vrouw te zijn, was hun antwoord. Ik zag mijn echtgenoot voor het eerst aan het altaar.”

Armoede is de belangrijkste oorzaak van zulke huwelijken in Tadzjikistan. Dat blijkt uit een recente studie van de Stichting Eurasia. “Sommige ouders menen dat hun dochter beter door de schoonfamilie kan onderhouden worden. Door hen op jonge leeftijd uit te huwelijken, stellen ze hun beperkte inkomsten veilig”, verklaart de auteur van het rapport, Azita Ranjbar.

Kelins

Ook de schoonfamilie heeft er baat bij dat hun zoon met een jonge meisje trouwt. Een Tadzjiekse schoondochter (de zogenaamde “kelin”) trekt meestal bij de familie van haar man in. Een vrouw die onderwijs heeft genoten zou de onderdanige rol van een kelin in vraag durven stellen, vermoedt Ranjbar. “Jonge meisjes zullen waarschijnlijk beter gehoorzamen en de schoonmoeder helpen met huishoudelijke taken.”

Sinds juli 2010 moeten mannen en vrouwen meerderjarig zijn om te mogen trouwen in Tadzjikistan. Velen trouwen toch vroeger en laten de huwelijksband alleen door een lokale religieuze leider inzegenen. Met als neveneffect dat een bruid zonder burgerlijk attest weinig rechten heeft.

Islam

“Er zijn harde sancties nodig om het aantal minderjarige huwelijken terug te dringen”, oordeelt Azim Bayzoev, hoogleraar genderstudies aan de Tadzjiekse Nationale Universiteit. “Helaas is er onvoldoende capaciteit en bereidheid bij lokale besturen om de wet strikt te laten naleven.”

Meer en meer Tadzjieken zijn op de islam aangewezen voor functies die de staat niet langer kan vervullen. Op het platteland, waar lokale functionarissen niet kunnen of willen helpen, moeten religieuze leiders vaak de dagdagelijkse problemen oplossen.

“De islamitische wet moedigt trouwen op jonge leeftijd aan”, zegt Bayzoev. Bovendien zijn geestelijken vaak bereid om het huwelijk te voltrekken, ongeacht of het koppel wettelijk geregistreerd is. “De Koran kent geen minimumleeftijd voor het huwelijk”, zegt een imam uit Doesjanbe anoniem. “De islam moedigt vrouwen aan om jong te trouwen, zodat ze kinderen kunnen krijgen, wat hun taak is.”

Meer scheidingen

Ook verkrachting binnen het huwelijk komt vaak voor in Tadzjikistan. Volgens een rapport van Amnesty International uit 2009 geeft ongeveer 11 procent van de mannen toe dat ze hun vrouw dwingen tot seks. Van de vrouwen meldt zelfs 42,5 procent dat ze gedwongen worden door hun echtgenoot.

Scheiden is dan dikwijls de laatste toevlucht. “Maar zonder een geregistreerd huwelijk is het zeer moeilijk voor een vrouw om een deel van de bezittingen of alimentatie op te eisen”, verklaart Ranjbar.

Door de toename in tienerhuwelijken zijn er vandaag ook meer scheidingen. “De onvolwassenheid van jonge koppels en de gedwongen aard van veel huwelijken hebben hier zeker toe bijgedragen”, aldus nog Bayzoev.