Armste landen blijven arm, ondanks exportgroei (UNCTAD)

De VN-conferentie voor Handel en Ontwikkeling (UNCTAD) maakt in haar jaarlijkse “Least Developed Countries Report 2008” een balans op van de situatie in de vijftig minst ontwikkelde landen in de wereld (MOL-landen). De cijfers ogen op het eerste zicht goed. Tussen 2004 en 2006 groeide de export uit die landen met 80 procent en in 2005 en 2006 groeide hun gezamenlijke bruto binnenlands product met meer dan 7 procent.
Maar toch blijft ook het aantal mensen dat moet rondkomen met minder dan twee dollar per dag stijgen: van 535,1 miljoen in 2000 tot 580,8 in 2005. Van die armen leven er 375 miljoen in Afrika, 204 miljoen in Azië en 2 miljoen op kleine eilandstaten. De stijging heeft voor een stuk te maken met de bevolkingsgroei. Uitgedrukt als aandeel van de bevolking daalde de armoede lichtjes van 78,8 procent in 2000 tot 75,7 procent in 2005.
Het aandeel van de inwoners die het moeten redden met minder dan 1 dollar per dag daalde van 38,9 tot 36,1 procent. Als dat tempo wordt volgehouden, bedraagt het aandeel in 2015 nog 33 procent. Dat is goed nieuws, maar niet genoeg om het eerste van de acht Millenniumdoelen te halen die de VN-lidstaten in 2000 formuleerden. De wereld beloofde de extreme armoede toen te halveren, wat in de MOL-landen neerkomt op een bevolkingsaandeel van 20 procent.

Fout ontwikkelingsmodel

Dat het aantal armen in absolute cijfers nog blijft stijgen, heeft volgens het UNCTAD-rapport ook te maken met een fout ontwikkelingsmodel. De armste landen blijven te veel afhankelijk van de export van grondstoffen als olie, mineralen en landbouwgoederen. Dat levert mooie groeicijfers op als de wereldeconomie goed draait, maar maakt de landen kwetsbaar als het even wat minder gaat.
Bovendien hebben 42 van de 50 MOL-landen nog altijd een handelstekort. Vooral voor de landen die zowel voedsel als olie moeten importeren, loopt de rekening snel op. Acht arme landen (Burkina Faso, Guinee, Haïti, Mauritanië, Mozambique, Senegal, Somalië en Jemen) hadden het voorbije jaar af te rekenen met rellen omwille van de hoge voedselprijzen.
Om daar wat aan te doen, moeten de landen hun economie diversifiëren en proberen minder afhankelijk te worden van buitenlandse hulp. Het aandeel van grondstoffen in de export van de armste landen steeg tussen 2004 en 2006 van 59 tot 77 procent. De Afrikaanse MOL-landen zijn voor gemiddeld 11 procent van hun inkomen afhankelijk van ontwikkelingshulp. Het aandeel directe buitenlandse investeringen dat naar de MOL-landen ging, daalde intussen van 1,9 procent in 2003 tot 0,7 procent in 2006.

Investeren in productieve sectoren

Tot nu toe is het zo dat de ontwikkelingssteun vooral wordt geïnvesteerd in de sociale sector en in goed bestuur, terwijl de economische ontwikkeling wordt overgelaten aan privé-investeerders. Volgens UNCTAD was “de grote beleidsillusie van de voorbije decennia te denken de internationale privésector zou zorgen voor de nodige investeringen in de productieve sectoren.” “Het meeste privékapitaal blijft geconcentreerd in de ontginning van de olie- en mineralenvoorraden.”
Om de economieën van de armste landen minder kwetsbaar te maken, pleit het rapport voor meer investeringen in de productieve sectoren. Die moeten ervoor zorgen dat de landbouwsector efficiënter wordt en dat de mensen die niet in de landbouw aan de slag kunnen, werk vinden in de lokale industrie- of dienstensector. Alleen op die manier kan de op export gerichte groei worden omgeturnd tot een echte economische inhaalbeweging, besluit UNCTAD.
LET OP EMBARGO