Asielzoekers vangen bot in Italië

Italië stuurt heel wat buitenlanders die aankomen op het zuidelijke eiland Lampedusa of op andere plaatsen zonder omhaal terug naar Libië, meestal hun vorige etappe op weg naar Europa. Wie wel een asielvraag kan indienen, moet optornen tegen bureaucratische barrières, krijgt geen goede juridische bijstand en vindt vaak geen competente en onbevoordeelde tolk. Er is ook veel te weinig geld voor de opvang van asielzoekers en de asielprocedure. En de Italiaanse staat verspreidt onbetrouwbare cijfers over het aantal kandidaat-vluchtelingen die in het land verblijven.

Die waslijst van kritiekpunten staat in een rapport van het ICS dat dinsdag werd vrijgegeven. Vluchtelingen in Italië; bescherming geweigerd is het eerste omvattende rapport over de situatie van vluchtelingen in Italië. Tientallen hulporganisaties en plaatselijke instellingen die het voor migranten opnemen, werkten eraan mee.

Italië schendt de eigen en de internationale wetten die de toegang tot de asielprocedure regelen, zegt Gianfranco Schiavoni, de vice-voorzitter van het ICS. Mensen terugsturen naar landen waar het respect voor de mensenrechten laag is, is een beschaafd land niet waardig.

In Italië is er een discussie aan de gang over dat terugkeerbeleid. Recente akkoorden met Libië hebben ertoe geleid dat tientallen vluchtelingen uit verschillende landen meteen naar Libië werden overgebracht. Veel van die migranten kregen niet de kans een asielaanvraag in te dienen, zegt Christopher Hein van de Italiaanse Raad voor Vluchtelingen. Anderen werden vastgehouden in speciale centra waar zelfs vertegenwoordigers van de VN-Vluchtelingencommissie (UNHCR) niet binnen mochten. De Italiaanse Raad voor Vluchtelingen wil deze week beroep aantekenen bij het Europees Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg om Italië te beletten nog meer mensen terug te sturen naar Libië.

Het rapport van het ICS corrigeert ook de cijfers over de aantallen asielzoekers in Italië. In 2003 vroegen 25.795 mensen in Italië asiel aan of wachtten ze er op de afhandeling van hun aanvraag. Het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat er in 2003 maar 10.550 asielzoekers een tijdelijke verblijfsvergunning hadden. De Italiaanse staat slaagt er blijkbaar niet in precieze statistieken te verstrekken - volgens de auteurs van het rapport nog een veeg teken voor de aandacht die er is voor de problemen van vluchtelingen. De gebrekkige statistieken leidden er ook toe dat de Europese Unie in 2004 bijna 70 procent van de middelen schrapte die Italië het jaar daarvoor kreeg voor de bijstand aan vluchtelingen.

De kansen om asiel te krijgen in Italië, zijn klein. De Centrale Erkenningscommissie onderzocht in 2003 11.319 asielaanvragen. Daarvan werden er maar 555 goedgekeurd. In 2001 keurde Italië nog bijna 1 op 6 aanvragen goed. De gemiddelde duur van de beslissende ondervraging van asielzoekers door de commissie schommelt tussen 15 en 20 minuten, vertaling inbegrepen. Sommige gevallen worden in vijf minuten afgehandeld.

Het recht op asiel staat in de Italiaanse grondwet, maar Italië is het enige land in Europa dat nog geen wet heeft die alle aspecten van de procedure en de opvang en begeleiding van asielzoekers regelt. De vorige regering slaagde er in 2001 niet in een wetsontwerp te laten goedkeuren. Nu maakt het parlement zich op om een nieuw ontwerp te bespreken. Schiavoni, de vice-voorzitter van het ICS, vindt die tekst middelmatig. Hij waarschuwt ook dat de zowat 50 amendementen die leden van de centrum-rechtse meerderheid hebben ingediend, een wet kunnen opleveren die onnauwkeurig en eigenlijk onmogelijk wordt. (PD/MM)