Australië werkt weer samen met Indonesisch leger

Na de zelfmoordaanslag van oktober vorig jaar in een nachtclub in Bali
besliste de Australische regering om nauwer samen te werken met de
Indonesische politie. De bomaanslag op het Mariotthotel in Jakarta van
vorige week heeft dat voornemen versterkt. Maar nu heeft Australië
toegegeven dat het ook opnieuw relaties heeft aangeknoopt met het
Indonesisch leger. Dat nam het tijdens het dertigjarige bewind van dictator
Soeharto niet nauw met de mensenrechten, en heeft nog altijd geen onbevlekt
imago.

Volgens de Australisch defensieminister Sen Robert Hill maken
defensiespecialisten zich zorgen over de mogelijke kaping van een
Australisch vliegtuig in of onderweg naar Indonesië. Volgens Hill is Groep
Vijf het best in staat om op te treden tegen dergelijke vormen van
terrorisme. De Australische stafchef, generaal-majoor Peter
Cosgrove, stelde zondag in een televisie-interview dat nauwe samenwerking
met Groep Vijf mogelijk is zonder steun te verlenen aan bevelvoerders van
Kopassus die in het verleden betrokken waren bij mensenrechtenschendingen.

Volgens dr. Damien Kingsbury, docent Internationale Ontwikkelingsstudies
aan Deakin University, is zo’n netjes afgelijnde samenwerking onmogelijk.
De leden van Groep Vijf komen volgens hem immers uit een andere eenheid,
die undercover werkt en moorden, ontvoeringen en vuile zaakjes opknapt.
Kingsbury stelt Groep Vijf bovendien verantwoordelijk voor vele moorden in
Atjeh, waar het leger al drie maanden een offensief voert tegen de
separatistische Beweging voor een Vrij Atjeh. Het leger beschouwt de
strijders van die beweging als terroristen. Leden van Kopassus worden
verder ook verdacht van de aanval op een voertuigkonvooi vlakbij de
Freeport-mijn in West-Papoea, in augustus vorig jaar. Daarbij kwamen drie
Amerikaanse leerkrachten om. Ook onderzoeken naar de bloedige onlusten in
Oost-Timor na de verkiezingen in 1999 wezen uit dat Kopassus een rol
speelde bij de planning en uitvoering van die ongeregeldheden.

Kingsbury herinnert ook aan het bedenkelijke optreden van Groep Vijf in
twee gijzelingszaken. Bij een vliegtuigkaping in het midden van de jaren
tachtig doodde het team verschillende bemanningsleden en passagiers. De
gijzelnemers die oorspronkelijk overleefden, werden tijdens de terugvlucht
gedood. Bij een tweede incident in 1996 achtervolgde Kopassus dagenlang
rebellen van de Beweging voor een Vrij Papaoea die onderzoekers van het
Wereldnatuurfonds gijzelden. Uiteindelijk doodden de rebellen hun
Indonesische gijzelaars, de vrijgelaten Europeanen bereikten op eigen
houtje een nabijgelegen legerpost.

Er is ook kritiek op het regeringsstandpunt dat Kopassus de belangrijkste
kracht is geweest in de strijd tegen geweld en extremisme in Indonesië.
Gedurende het afgelopen jaar dis e Indonesische politie geweest - niet
Kopassus - die zo’n 80 leden arresteerde van Jemaah Islamiah, de
extremistische groep die verantwoordelijk wordt geacht voor de aanslagen in
Bali. Dat zegt Harold Crouch, een onderzoeker aan de Research School of
Pacific and Asian Studies van de Australian National University. Toch geeft
Crouch toe dat er dingen zijn die de politie niet kan doen. Kingsbury van
zijn kant gelooft dat de Australische regering beter kan samenwerken met
Satgas Gegana, de antiterrorisme-eenheid van de Indonesische politie. Ik
geef toe dat het niet de best getrainde eenheid ter wereld is. (…) Maar
we zouden beter kiezen voor manschappen onder burgerlijk bevel.

Het herstel van de banden tussen het Australische leger en Kopassus maakt
volgens Kingbury waarschijnlijk de weg vrij voor de opheffing van de
Amerikaanse ban op militaire leveringen aan het Indonesische leger. Voor
hun standpunt over Indonesië laten de Verenigde Staten zich immers
beïnvloeden door het Australische beleid. Als Australië met de huidige
samenwerking impliceert dat alles koek en ei is in het Indonesische leger,
kan de Amerikaanse regering dat aangrijpen om de ban op wapenleveringen op
te heffen.