Aymara-vrouwen in Bolivia hebben geen rechten

De studie, die het leven van de vrouwen op de Hoogvlakte van Bolivia onderzocht, bracht een vrijwel onbekende realiteit aan het licht bij de Aymara, de op een na belangrijkste cultuur van het land (na die van de Quechua).

Adolescenten worden er pas echte vrouwen als ze tegelijk het huishouden doen, de kinderen opvoeden, ambachtelijke voorwerpen maken en de man op het land helpen. Ze moeten dieren kunnen hoeden, met de hand kunnen weven, medicinale kruiden kunnen gebruiken en de traditionele riten en ceremonies kennen.

“In de gemeenschappen wordt de inzet van de vrouwen erg gewaardeerd”, zegt lingüist Filomena Nina Huarcacho, die de studie leidde. “Wie alleen thuis blijft om voor de kinderen te zorgen en te koken, wordt als zwak beschouwd.”

Volhouden

Huarcacho zegt dat de geïnterviewde vrouwen niet veel afwisten van het rechtssysteem van hun gemeenschap. Ze zouden hun rechten wel willen kennen “maar ze zeiden bijvoorbeeld ook dat men het leven moet nemen zoals het is en het geweld als een onderdeel van het vrouwenbestaan moeten aanvaarden.”

In de honderden interviews die Huarcacho afnam, was “volhouden” een van de vaakst voorkomende woorden. De vrouwen ondergaan er hun situatie en dulden zelfs het huiselijke geweld, zegt ze.

Volgens Flavia Amaru, die een boerderijtje heeft In Calamarca, een dorp van tweeduizend inwoners op 60 kilometer van La Paz, komt het geweld in elk gezin voor. Weinig vrouwen doen een beroep op het rechtssysteem van de gemeenschap, zegt ze, omdat het altijd mannen zijn die recht spreken en die vaak hun echtgenoten kennen.

Grondbezit is meestal niet toegestaan voor de vrouwen. Ze kunnen alleen roerende goederen erven, de onroerende zijn voor de man. Alleen als ze enige dochter zijn, mogen ze in het ouderlijke huis blijven om te trouwen maar het is de echtgenoot die de grond beheert.

Meer is het leven van de vrouw niet

Flavia Amaru is landbouwexpert. Ze ging ook landbouw studeren maar kreeg niet de kans om de ingenieurstitel te halen. “Door mijn gezin, mijn huis en mijn drie dochters”, zegt ze met een droevige glimlach.

Ze werkt nu 15 tot 17 uur per dag in huis en op het land, in een zone waar de temperatuur ’s nachts onder het vriespunt daalt. Op hun boerderijtje heeft zij de leiding, ze werkt er meer dan hun drie arbeiders samen, maar de chef is haar echtgenoot, zegt ze. Haar enige vergoeding is “de voldoening van een goede productie”, zegt ze. “Dat is het leven van de vrouw, meer niet.”

Het Aymara wordt gesproken door 1,7 miljoen van de 10 miljoen Bolivianen. De meeste wonen op de Hoogvlakte van Bolivia, tussen de hoogste bergen van de Andes.