België blijft neutraal over uraniumwapens

De resolutie die op 31 oktober reeds in de Eerste Commissie bij 127 tegen 4 stemmen aanvaard werd, vraagt drie VN-agentschappen – de Wereldgezondheidsorganisatie, het Internationaal Atoomenergieagentschap en het Milieuprogramma van de VN – om hun standpunten over uraniumwapens te updaten. (1)
De overweldigende steun voor de tekst van de resolutie weerspiegelt de toenemende internationale bezorgdheid over de lange termijn impact van uraniumbesmetting in post-conflictgebieden en in militaire oefenterreinen.
Gedurende de 17 jaren na het eerste grootschalige gebruik in de Golfoorlog van 1991 heeft een enorm volume aan peer-reviewed wetenschappelijk onderzoek de voorheen onbekende routes aan het licht gebracht langs dewelken de blootstelling aan de giftigheid en radioactiviteit van uranium de menselijke gezondheid kan schaden.
Wereldwijd hebben volksvertegenwoordigers hierop gereageerd door steun te geven aan oproepen voor een moratorium of voor een verbod. Zij drongen bij het militair apparaat en bij regeringen aan op het aanwenden van het voorzorgsprincipe. (2) (3) Desondanks waren zowel de Wereldgezondheidsorganisatie als het Internationaal Atoomenergieagentschap traag in hun reactie op deze overvloed aan nieuwe wetenschappelijke aanwijzingen. De verwachting is dat deze goedgekeurde VN-resolutie zal leiden tot een deblokkering van deze situatie. (4)
De tekst verzoekt tevens dat alle drie VN-agentschappen nauw samenwerken met landen die besmet werden door het gebruik van uraniumwapens aan het samenstellen van hun onderzoek. Tot nu toe heeft het merendeel van het onderzoek dat werd uitgevoerd door VN-lidstaten zich gericht op de blootstelling van veteranen, en niet op de burgerbevolkingen die in besmette gebieden leven. Verder heeft recente literatuurstudie van de onderzoekingen op VS-veteranen uitgewezen dat deze studies ontoereikend zijn op het vlak van bruikbare wetenschappelijke gegevens. (5)

19 landen voldoen aan verzoek

De tekst van de goedgekeurde VN-resolutie herhaalt het verzoek aan de lidstaten om rapporten en officiële stellingnamen over uraniumwapens over te maken aan de VN-secretarisgeneraal, zoals gevraagd werd in de resolutie van 2007. Tot nu toe hebben 19 landen aan dit verzoek voldaan. Veel van deze landen vragen om actie tegen uraniumwapens en steunen het voorzorgsprincipe. (6)
De resolutie vraagt om de kwestie op de agenda van de 65ste Zitting van de Algemene Vergadering te plaatsen, te weten in het begin van september 2010.
De stemming op 31 oktober liet belangwekkende stemwijzigingen zien in vergelijking met de stemming over een vorige resolutie over uraniumwapens in 2007.
Zo veranderden de EU- en NAVO-landen Nederland, Finland, Noorwegen en Ijsland hun stemgedrag ten gunste van de oproep voor verdere actie omtrent de problematiek van uraniumwapens. (7) Dit gewijzigde stemgedrag deed zich nu opnieuw voor in de VN-Algemene Vergadering. Opnieuw kreeg de resolutie de steun van Japan, een land waarvan de regering onder aanzienlijke druk stond van campagnevoerders.
Van de vijf leden van de VN-Veiligheidsraad stemden de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk tegen. Ook Israël stemde tegen, Rusland onthield zich en China weigerde om te stemmen.

België onthield zich

België, dat in 2007 als eerste en enige land een wettelijk verbod instelde op munitie en bepantserring met verarmd uranium, onthield zich bij de stemming over de resolutie omdat de regering officieel verklaarde voorlopig een neutrale houding te willen innemen. De Belgische regering wil geen diplomatieke initiatieven nemen voordat de internationale situatie in het voorjaar van 2009 zal worden geëvalueerd.
Willem Van den Panhuysen van de Belgische Coalitie ‘Stop Uraniumwapens!’ replikeerde hieromtrent: “Diplomatieke initiatieven nemen is iets dat inderdaad weloverwogen moet gebeuren. Maar het steunen van de tekst van deze resolutie kunnen we moeilijk als een diplomatiek initiatief zien. We vinden dat België door het bezit van een wet tegen uraniumwapens door de internationale gemeenschap al geruime tijd niet meer gezien kan worden als “neutraal”.”
“We vinden dat de logische gevolgtrekking zou moeten zijn dat de regering alle steun geeft aan een resolutie die grondig en uitgebreid wetenschappelijk onderzoek vraagt. We vinden het bovendien onaanvaardbaar dat regeringen hun standpunt over uraniumwapens blijven baseren op politiek gemanipuleerde conclusies van VN-agentschappen of op onderzoek dat onvolledig en achterhaald is.”
Ook Denemarken en Zweden onthielden zich bij de stemming, net zoals de Europese landen Polen, Portugal, Spanje en Tsjechië. Dit ondanks het feit dat in mei 2008 94 % van de Europese parlementsleden een oproep deden voor een verbod op uraniumwapens. Veel van de 34 landen die zich nu onthielden zijn kandidaat EU/NAVO-landen of ex-Sovjetrepublieken zoals Kazachstan.
Ook Australië en Canada, landen die uitgebreide belangen bezitten in uraniummijnbouw en die nauw aanleunen bij het buitenlands beleid van de VS, onthielden zich.
De goedgekeurde resolutie werd ingediend door Indonesië in naam van de beweging van niet-gebonden landen.

Referenties

1. Effects of arms and ammunitions containing depleted uranium, A.C.1/63/L.26. http://www.bandepleteduranium.org/en/docs/77.pdf
2. European Parliament passes far reaching DU resolution in landslide vote
   http://www.bandepleteduranium.org/en/a/181.html
3. Belgium bans uranium weapons and armour
   http://www.bandepleteduranium.org/en/a/118.html
4. WHO DU position criticised, BBC Today Programme, Nov 2006
   http://tinyurl.com/2do8yw
5. US Institute of Medicine study finds US veteran epidemiology study design wanting
   http://www.bandepleteduranium.org/en/docs/59.pdf
6. UN Secretary General publishes report on uranium weapons
   http://www.bandepleteduranium.org/en/a/188.html
7. United Nations First Committee overwhelmingly backs new uranium weapons resolution
   http://www.bandepleteduranium.org/en/a/204.html