Benzine wordt duurder voor Iraanse chauffeurs

Iran is een van de grootste olieproducenten van de wereld maar heeft niet genoeg raffinaderijen om van olie benzine te maken. Het Iraanse wagenpark van bijna acht en half miljoen auto’s verstookt elke dag tussen 75 en 80 miljoen liter benzine. Veertig procent daarvan moet worden ingevoerd uit het buitenland.
Met het oog op een mogelijke verstrenging van de internationale sancties probeert Iran minder afhankelijk te worden van de buitenlandse invoer. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kondigde in december een eerste ronde economische sancties af tegen Iran en versterkte de maatregelen nog eens in maart. De VN eisen dat Iran ophoudt met de verrijking van uranium dat kan worden gebruikt in kernwapens. Teheran heeft naar eigen zeggen alleen vreedzame bedoelingen met het nucleaire programma.
Zelfs na een recente prijsverhoging van 25 procent kost een liter benzine in Iran slechts 8 eurocent, ongeveer een vierde van de reële marktprijs. De Iraanse regering paste tot nu toe het verschil bij met genereuze subsidies, die in 2006 een gat van 3,7 miljard euro sloegen in de staatskas. Daarmee verdween al het geld dat de regering had gespaard uit de hogere prijzen van ruwe olie op de wereldmarkten.
Om het benzineverbruik te reduceren heeft de regering een systeem van elektronische rantsoenkaarten ontwikkeld. Die laten automobilisten toe per maand een aantal liter aan de gesubsidieerde prijs van 8 eurocent te tanken, en de rest aan een hoger tarief. Het is echter nog niet duidelijk wat het maandelijkse rantsoen goedkope benzine zal zijn en wat de prijs zal zijn voor de niet-gesubsidieerde benzine.
Ongeveer een miljoen autobezitters heet zijn “smart card” nog niet gekregen. Intussen kan je in bijna 90 procent van de benzinestations alleen nog maar terecht met zo’n kaart, wanneer het informaticasysteem tenminste niet buiten werking is. Een Iraans vice-minister voor olie verklaarde in de kranten dat de mensen die nog geen kaart hebben gekregen voorlopig maar de kaart van de buurman moeten lenen.
Het Iraanse nieuwsagentschap IRNA maakte bekend dat het rantsoensysteem intussen van start is gegaan voor regeringsvoertuigen. De voorzichtige aanpak wordt gezien als een teken van het verzet van de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad, die vreest dat de onpopulaire maatregel hem stemmen zal kosten bij de volgende verkiezingen. Gewone automobilisten verkeren nog in de grootste onzekerheid over het moment waarop ook zij meer zullen moeten betalen.
Volgens de econoom Saeed Laylaz, voormalig consultant bij Iran Khodro, de grootste autobouwer van het land, gaat het systeem niet ver genoeg om de Iraanse afhankelijkheid van buitenlandse benzine te verminderen. “Met wat ze willen doen zal de dagelijkse consumptie met ongeveer 20 miljoen liter per dag dalen. Ook in dat geval blijven we erg afhankelijk van de invoer. Wanneer de benzinekraan wordt dichtgedraaid, ligt het hele land binnen de 48 uur stil.”
Dankzij de goedkope benzine hebben Iraanse autobouwers de markt in de voorbije jaren overspoeld met bijna een miljoen nieuwe voertuigen. “Het benzineverbruik is in de voorbije jaren met 10 procent per jaar gestegen”, zegt Laylaz, die vreest voor een flinke toename van de inflatie wanneer de benzineprijs naar omhoog gaat, “President Ahmadinejad is zich daarvan bewust en weert zich tegen elke prijsstijging.”
“Iedereen kan zien dat de benzine te goedkoop is”, zegt een bewoner van Teheran uit de middenklasse, “De mensen vullen hun tanks tot ze overlopen. Benzine kost nog minder dan flessenwater. Maar in een stad als Teheran, met negen miljoen inwoners en geen degelijk openbaar vervoer, heb je geen andere keuze als je op je werk wil geraken. De regering belooft al jaren een beter openbaar vervoer. Intussen zorgt ze voor de rijke autobezitters met de brandstofsubsidies. De armen moeten het stellen met vervuiling en overvolle bussen.”