Beschermde Chinese vallei verandert wellicht in bouwwerf

De kloof ligt tussen de besneeuwde bergtoppen van Shangri-la, met uitzicht op de stroomversnellingen van de Jinsharivier. De plaats is zo pittoresk dat het de favoriete stek werd van gepensioneerde ambtenaren. Het dorp naast de kloof is echter verlaten. De appartementsblokken staan leeg en op straat is niemand te bespeuren. De uitbundigheid van de natuur staat in schel contrast met de ijzige stilte van de spookstad.
“Deze gebouwen zijn pas klaar”, zegt Xiao Luo, een lokale gids. “Ze werden neergezet voor gepensioneerde ambtenaren en kaderleden. Niemand durft hier nu nog te komen wonen uit vrees voor de dam: wanneer die er komt, loopt deze plek helemaal onder water.”

Wereldberoemd

Xiao Luo heeft het over de dam bij de Kloof van de Springende Tijger, één van de diepste kloven ter wereld rond de bovenloop van de Blauwe Rivier, de Jinsha. Rond de kloof wonen verschillende etnische minderheden: Naxi, Tibetanen, Yi, Han en Zhang. Westerse ontdekkingsreizigers als Joseph Rock maakten de plek honderd jaar geleden wereldberoemd omwille van de magnifieke uitzichten, fauna en flora.
Zowel de Blauwe Rivier, de Mekong en de Salween ontspringen in de hoogvlakte van de Himalaya en vloeien door dit gebied in de Chinese provincie Yunnan. De natuurlijke schoonheid van de regio is zo uitzonderlijk dat een Unesco-comité minder dan twintig minuten nodig had om te beslissen deze plek aan de werelderfgoedlijst toe te voegen. Na tientallen jaren industrialisatie onder Mao was het uitzonderlijk nog dergelijke maagdelijke plekken in China te vinden.
In 2004 doemden nieuwe gevaren op: de lokale overheid kondigde aan dat in de kloof een dam en een elektriciteitscentrale zouden worden gebouwd. Het protest van lokale boeren, nationale media en milieuactivisten was zo sterk dat de machtige lobby van elektriciteitsbonzen en ambtenaren door de knieën ging. Peking kwam tussen en stelde het project voor onbepaalde tijd uit. Premier Wen Jiabao bestelde een milieustudie en een onderzoek naar illegale bouwwerkzaamheden.
Het aanvankelijke plan werd echter vervangen door een ander, minstens even schadelijk voornemen. De Jinsha zal ingedamd worden in Longpan, 150 km stroomopwaarts van de Kloof van de Springende Tijger. Verder blijft het oorspronkelijke plan grotendeels gehandhaafd. Zo zullen tussen Longpan en de kloof zeven nieuwe dammen gebouwd worden. De waterkrachtcentrales zullen 88,3 miljoen kWh per jaar produceren. Bovendien zal het water van de Jinsha via kanalen afgeleid worden naar centraal-Yunnan. Experts zeggen dat de impact op de omringende bossen en de ecologische diversiteit van de regio even erg zal zijn als de schade die het oorspronkelijke plan zou hebben aangericht. Volgens hen zijn er andere oplossingen voor het watertekort in de provincie Yunnan.

Shigu

In Shigu, een oude stad waar de Blauwe Rivier haar eerste bocht maakt, zijn de bewoners erg ontevreden over de plannen. De politie is voorbereid op nieuwe demonstraties. Er staan drie patrouilles op de markt en op de trappen van een communistisch monument. “De politie houdt ons voortdurend in de gaten”, zegt Chen Jing uit Shigu. “Ze houden er overigens niet van dat we met mensen van buitenaf praten.”
Shigu is een toeristische trekpleister. Hier stak het guerrillaleger van Mao Zedong de Blauwe rivier Yangtse over tijdens de Grote Mars in de jaren ‘30. Terwijl de bewoners fruit en souvenirs verkopen aan toeristen, mijden ze gesprekken met buitenlandse klanten. De sfeer in Shigu is gespannen.
“Iedereen is ontevreden over de dam”, zegt He, de eigenares van een klein winkeltje in Shigu, “De mensen zijn arm en willen hun land niet opgeven om te verhuizen naar de nabijgelegen heuvels. Daar is de grond onvruchtbaar en kunnen we niets verbouwen.”
“De lengte van de kanalen om het water naar Kunming te doen vloeien is bijna 600 km. Het is een moeilijk en duur project”, zegt Yu Xiaogang van de ngo ‘Groene Stromen’ in Kunming. “Lokale ambtenaren hebben veel geïnvesteerd in propaganda om de kost van het project te rechtvaardigen. Volgens hen is het leven van 10 miljoen mensen in centraal-Yunnan de verhuizing van 100.000 mensen rond de Kloof van de Springende Tijger waard.”