Bestand met rebellen brengt nationale verzoening dichterbij

De Karen vormen de grootste en belangrijkste etnische minderheid die het regime in Rangoon bevecht. Ze doen dat al 55 jaar in het grensgebied tussen Thailand en Birma. De doorbraak kwam er vorige week, toen KNU-leider Bo Mya naar Rangoon trok om daar een principeakkoord te sluiten met de Birmese premier, generaal Khin Nyunt. Het zal nog enkele ontmoetingen kosten voor er een officieel akkoord is. Beide partijen hebben een rendez-vous in Pa’an, de hoofdstad van de deelstaat Karen.

De junta noemde de KNU tot dusver consequent bandieten en terroristen, maar premier Khin Nyunt zou vorige week in Rangoon zelfs een verjaardagsfeest voor Bo Mya georganiseerd hebben. In tegenstelling tot vorige onderhandelingspogingen lijken de obstakels van de baan. Het verschil is dat de rebellen deze keer geen eisen stellen, aldus de junta.

Dat klopt natuurlijk maar ten dele. Een oplossing voor het vluchtelingenprobleem in de deelstaat Karen lijkt de belangrijkste bekommernis van de rebellen te zijn. Meer dan 120.000 Karen leven in kampen langs de Thaise grens en nog eens ruwweg 200.000 Karen hebben hun huizen moeten verlaten en zijn dus interne vluchtelingen geworden. Volgens dissidenten en mensenrechtengroepen is dat het gevolg van strafexpedities die op touw werden gezet vanuit Rangoon.

De KNU zit duidelijk in het defensief: het hoofdkwartier van de guerrillagroep is bijna tien jaar geleden gevallen en de KNU geniet niet langer dezelfde steun van het Thaise leger. Thailand zag het rebellengebied steeds als een bufferzone maar Bangkok en Rangoon kunnen het de laatste tijd opvallend beter vinden met elkaar.

De mogelijkheid van een akkoord met de junta zaaide jarenlang verdeeldheid in de rangen van de Karen. Maar de afgelopen 10 jaar onderhield Khin Nyunt sporadisch contact met Bo Mya. Volgens de inlichtingendienst zond de premier de rebellenleider regelmatig een fles speciale Birmese vissaus die enkel te verkrijgen is in Rangoon. Bo Mya nam in december zelf contact op, en dat werd hem aanvankelijk niet in dank afgenomen. Maar de jongste weken schaarden de politieke vleugel van de KNU en de Karen-veteranen zich toch achter het initiatief.

Een vredesakkoord zou een grote overwinning zijn voor het regime in Birma. Als de KNU het op een akkoord gooit met de junta, dan kan het handvol andere etnische groepen dat voorbeeld volgen. De Karenni en de Chin, twee etnische groepen vertegenwoordigd door respectievelijk de KNPP en de CNF, praten nu al via tussenpersonen met Rangoon. Meer dan twintig andere etnische rebellengroepen en -facties hebben sinds 1989 al een informeel staakt-het-vuren met Rangoon. Onder meer de Wa, die met 20.000 troepen de grootste militaire slagkracht hebben, hebben zo’n stilzwijgend akkoord. Enkel de Kachin, vertegenwoordigd door de KIO, hebben een officieel bestand gesloten met het leger. Dat gebeurde in 1994 nadat hun eisen werden ingewilligd.

De Birmese regering hoopt dat de Karen zich zullen inschrijven in het ‘proces van nationale verzoening’. De Birmese regering wil dit jaar een nieuwe grondwet laten uittekenen door een nationale conventie. Daarin moeten alle politieke actoren zetelen, ook de Nationale Liga voor de Democratie (NLD) van Aung San Suu Kyi. Rangoon belooft dat de Birmese bevolking inspraak krijgt in het routeplan voor politieke verandering - wanneer de grondwet klaar is, zouden de Birmezen zich kunnen uitspreken in een referendum. Veel waarnemers vrezen dat de Birmese junta de macht niet wil delen en enkel zichzelf wil legitimeren. Een oplossing voor de etnische spanningen is in ieder geval een belangrijke stap naar meer legitimiteit.

De Thaise minister van Buitenlandse Zaken Surakiart Sathirathai stuurde alvast felicitaties naar de junta. De vredesbesprekingen tussen premier Khin Nyunt en generaal Bo Mya tonen dat de Birmese leiders het menen met hun voorstel voor nationale verzoening. De Karen houden de boot nog even af, maar alle andere etnische groepen hebben al te kennen gegeven dat ze willen deelnemen aan de nationale conventie. Hun voorwaarde was wel dat ook de Karen deelnemen.