Biodiesel geen wondermiddel voor Keniaanse boeren

Veel boeren investeerden al hun geld in de productie van oliezaad. Ze vragen zich nu af of ze een verkeerde keuze hebben gemaakt. In de afgelopen jaren haalden de Keniaanse regering, ngo’s en de industrie boeren over om oliezaad te gaan produceren voor biodiesel. Biodiesel beschermt het milieu omdat het minder schadelijke stoffen en broeikasgassen bevat dan gewone benzine. Aanvankelijk leken de biodieselprojecten een succes: boeren konden hun jaarinkomen meer dan verdubbelen.
In Ngurumani, een kleine stad in de Riftvallei in Kenia, had de verkoop van jatropazaad voor de productie van biodiesel direct een positieve invloed op de vermindering van de honger en armoede in de regio. Boeren die voorheen voedselgewassen verbouwden voor huishoudelijke consumptie, konden de zaden aanvankelijk verkopen voor tien dollar (7,90 euro) per kilo.
Zaadhandelaar Esther Siteyia, een 28-jarige Maasai uit Ngurumani, deed goede zaken. “In de eerste tien maanden verdriedubbelde mijn inkomen. Ik kocht zaad van boeren en verkocht het door aan de hoogste bieder. De kleine boeren die het zaad verkochten, maakten eveneens een goede winst. Zij zagen hun inkomen groeien met meer dan een dollar (80 cent) per dag.”
Jatropa komt oorspronkelijk uit Centraal-Amerika. De struik groeit echter al enkele decennia in Ngurumani. Tot voor kort wisten de Masaai niet dat de zwarte zaden van de struik gebruikt konden worden voor de productie van biodiesel. Zij gebruikten jatropa vooral voor omheiningen, het markeren van graven en het behandelen van wonden.
Prijsdaling
In april daalden de prijzen van jatropazaad dramatisch van 7,90 euro per kilo tot minder dan 40 cent. Onderzoeksbedrijven, producenten en ngo’s die de productie van biodiesel promootten, hadden een de vraag kunstmatig hoog gehouden, wat resulteerde in hoge prijzen die op lange termijn in een open markt niet gehandhaafd konden worden.
Daarbij kwam nog dat de ontwikkeling van richtlijnen en lokale infrastructuur die nodig was voor de productie van biodiesel, langer duurde dan verwacht. Kenia heeft te weinig biodieselfabrieken om alle zaad tijdig te kunnen verwerken. Veel boeren hebben bovendien te weinig geld om de kosten van het transport van hun zaad naar de dichtstbijzijnde fabriek te betalen. Siteyia’s opslagruimte in Ngurumani ligt nu tot de nok toe vol met jatropa, maar er zijn geen kopers.
Veel Keniaanse boeren die hun spaargeld investeerden in het planten van struiken voor biodiesel, zijn hun investering kwijt. Linet Kanini uit Tala in Oost-Kenia, zegt dat nu slechter af is dan in de periode voordat ze in oliezaad investeerde. Een jaar geleden plantte ze op twee hectare land jatropa, maar dat leverde veel minder zaad op dan verwacht. En ze heeft bovendien geen afnemers voor het zaad.
Extra raffinaderijen
Energiedeskundigen blijven optimistisch. De vraag naar biobrandstoffen zal volgens hen in de nabije toekomst stijgen. Volgens de International Energy Outlook 2007, zal het wereldwijde olieverbruik tegen 2030 zijn toegenomen met 36 procent. In Afrika zal het olieverbruik tegen die tijd naar verwachting verdubbeld zijn.
De productie van biodiesel groeit wereldwijd. In 2000 werd een miljard liter geproduceerd, in 2006 was dat zes miljard liter. Als die trend doorzet, zullen de oliezaadboeren in de komende jaren goed winst maken.
De boeren vestigen hun hoop op het Keniaanse ministerie van Energie, dat beloofd heeft biodieselproductie in te zetten als armoedebestrijdingstrategie. Recent werd nieuw beleid ingevoerd dat ervoor moet zorgen dat er meer biodieselraffinaderijen op het platteland komen. Het ministerie verwacht dat door de biodieselindustrie in het land de huishoudinkomens tegen 2012 met 30 procent gestegen zullen zijn.