Birma pakt burgerjournalisten ongenadig aan

Win Naing Kyaw werd op 7 januari tot twintig jaar cel veroordeeld voor zijn aandeel in de publicatie van foto’s van een bezoek van een lid van de Birmaanse junta aan Noord-Korea. De beelden verschenen op een nieuwssite van Birmaanse journalisten die in ballingschap leven. Birma heeft een wet die burgers verbiedt kritische beelden of informatie over het regime via het internet naar een buitenlands publiek te sturen, en het regime gebruikt die “wet op elektronische communicatiemiddelen” nu blijkbaar systematisch om tegenstanders uit te schakelen.
Op oudejaarsdag kreeg de 25-jarige lerares Hla Hla Win een even lange straf. Ze werd veroordeeld voor haar bijdragen voor de Democratische Stem van Birma, een in Oslo gevestigde groep van Birmaanse journalisten die de situatie in hun land volgen en becommentariëren. Ze zetten daarvoor meer dan honderd geheime journalisten in die berichten, foto’s en video’s doorsturen.

Videojournalisitiek

Hla Hla Win leverde videoreportages aan de organisatie. In oktober was ze al veroordeeld tot zes jaar cel omdat ze een “illegaal geïmporteerde” motorfiets had. Haar helpster Myint Naing werd ook tot 26 jaar cel veroordeeld.
“Hla Hla Win werkte al enkele jaren voor ons”, zegt Toe Zaw Latt, de bureauchef van de Democratische Stem van Birma. “Ze kende het gevaar. De meeste geheime journalisten werken niet voor het geld. Ze willen hun verhaal vertellen en nemen de grote risico’s erbij.”
De kracht van internetjournalistiek in een land als Birma werd duidelijk in september 2007. Door de beelden van Hla Hla Win en tientallen van haar collega’s kon de buitenwereld volgen hoe het Birmaanse regime hardhandig een einde maakte aan een massale protestbeweging onder leiding van boeddhistische monniken. De repressie kostte het leven aan dertig tot veertig monniken en vijftig tot zeventig burgers. Er werden bijna zesduizend monniken en burgers gearresteerd.
De beruchte Birmaanse gevangenissen en werkkampen zitten nog altijd vol met politiek gevangenen. Volgens schattingen zijn het er meer dan 2200, tegenover 1200 voor de gebeurtenissen van 2007. Het regime heeft het ook op journalisten gemunt. Voor de veroordeling van Hla Hla Win zaten er in Birma al zeker dertien journalisten en bloggers vast.

Zwaardere straffen

“De wet op elektronische communicatiemiddelen laat langere straffen toe dan de wet die in de jaren negentig werd gebruikt om journalisten het zwijgen op te leggen”, zegt Bo Kyi van de Steunvereniging voor Politiek Gevangenen. “Bij die wet was de maximumstraf zeven jaar”.
Volgens Bo Kyi riep het Birmaanse gerecht de wet op elektronische communicatiemiddelen in tegen veel activisten van de democratiseringsbeweging die sinds 2007 werden gevangen gezet. Dat was het geval met Zarganar, een bekende Birmaanse komiek, die in 2008 tot een gevangenisstraf van 45 jaar werd veroordeeld. Vijftien jaar daarvan kreeg hij voor het overtreden van de wet op elektronische communicatiemiddelen. Zarganar zou buitenlandse media van informatie hebben voorzien waarin kritiek werd geuit op de Birmaanse aanpak van de humanitaire crisis na de doortocht van de cycloon Nargis in mei 2008.
Journalisten en burgers die ongecensureerde informatie willen verspreiden of raadplegen, hebben het heel moeilijk in Birma. Een wet uit 2000 verbiedt de publicatie van informatie op het internet die de belangen en de veiligheid van het land kunnen ondermijnen. Een wet uit 1996 voorziet in gevangenisstraffen tot drie jaar voor wie videotapes verspreidt of huurt die niet door de censor zijn gezien. Internetcafés in Rangoon moeten de identiteit van hun klanten vragen en noteren welke sites ze bezocht hebben. Sites als YouTube, Gmail, Yahoo en Hotmail zijn geblokkeerd.
Volgens regimetegenstanders houdt de hardere aanpak van burgerjournalisten verband met de verkiezingen die dit jaar zouden moeten plaatsvinden. “In de aanloop naar de stembusgang zal het heel moeilijk werken worden voor journalisten en andere verslaggevers in Birma”, zegt Aung Zaw, de hoofdredacteur van de in Thailand gevestigde publicatie en website The Irrawaddy. “Bloggers en burgerjournalisten krijgen een belangrijke rol, net als in 2007. De veroordeling van Hla Hla Win maakt deel uit van de voorbereidingen van het regime om de media nog meer aan banden te leggen in het vooruitzicht van de verkiezingen.”