Birmese junta verdeeld in aanloop naar referendum over grondwet

“Het ontwerp van de nieuwe grondwet is klaar en zal in mei in een nationaal referendum worden voorgelegd aan de bevolking”, zei generaal Than Shwe op 27 maart voor meer dan 13.000 soldaten, ambtenaren en diplomaten op de feestelijkheden voor de ‘Dag van het Leger’. “In 2010 zullen verkiezingen volgen met meerdere partijen, overeenkomstig de bepalingen in de grondwet.”
Het was waarschijnlijk de laatste keer dat Than Shwe als opperbevelhebber van het leger de troepen schouwde tijdens de traditionele militaire parade. De sterke man van Birma kampt met kortademigheid, vergeetachtigheid, diabetes, een hoge bloeddruk, nierproblemen en een zwak hart. Zijn toespraak duurde ook maar een kwartier, wat korter is dan gewoonlijk.
De generaal gaf geen precieze datum aan voor de verkiezingen van 2010 en bleef verder op de harde lijn die de Birmezen van hem gewoon zijn. Hij riep het volk en de soldaten op om “samen de destructieve elementen uit te schakelen die de stabiliteit van de staat bedreigen, van binnen- en buitenuit.” Hij verwees met geen woord naar de bloedige onderdrukking van het monnikenprotest in september 2007.

USDA tegen het ‘echte leger’

Achter de schermen van de State Peace and Development Council, de officiële naam van de junta, is de strijd over de opvolging van Than Shwe en de overgang naar het nieuwe staatsbestel al volop losgebarsten. Aan de ene kant staan de ministers en enkele getrouwen van de generaal: militairen die grote economische belangen op het spel hebben staan. Om ook na 2010 de touwtjes in handen te blijven houden rekenen ze op de Union Solidarity and Development Association (USDA), een met de junta geassocieerde burgerorganisatie.
Aan de andere kant staan enkele generaals rond de nummer twee van het regime, generaal Maung Aye. Zij willen de rol van het leger in het toekomstige staatsbestel van Birma garanderen en hebben hun buik vol van de corruptie van de huidige machtskliek. Ze beseffen maar al te goed dat het USDA, dat zowel het referendum als de verkiezingen gaat organiseren, een geduchte concurrent aan het worden is.
De tegenbeweging, die zich het ‘echte leger’ noemt, heeft veel aanhangers bij jongere officieren. “Ze zien hoe hun minder scrupuleuze collega’s hun militaire status gebruiken om door corruptie enorme fortuinen bij elkaar de schrapen. Ze vrezen dat dit het imago van het leger schade zal toebrengen”, zegt een anonieme bron in de officiële hoofdstad Nay Pyi Daw.

Frustratie

De frustratie in het leger wordt nog verhoogd door het feit dat het al van voor de boeddhistische protesten van september geleden is dat er nog officieren zijn gepromoveerd. Than Shwe heeft de driemaandelijkse vergadering met de legertop steeds uitgesteld, uit angst te worden opzijgezet door een van de commandanten die de macht van de USDA wil kortwieken.
“Het ‘echte leger’ is de enige instelling die het land democratie kan brengen”, zegt een anonieme militaire bron. “De nieuwe generatie officieren is de enige, echte hoop voor het land.” Volgens de anonieme militair zou er zelfs ruimte zijn voor een politieke dialoog met oppositieleidster Aung San Suu Kyi. Haar vader, generaal Aung San, was een van de oprichters van het Birmese leger en is een held van de opstand tegen de Japanse bezetter in 1945.
De officieren rond de nummer twee van het regime, generaal Maung Aye, leken tot nu toe niet gehaast om af te rekenen met de aanhangers van generaal Than Shwe en de USDA. “Het is niet de moeite risico’s te nemen, als de natuur de zaak voor ons legaal en vredevol kan oplossen”, zei Maung Aye onlangs aan zijn vertrouwelingen, daarbij verwijzende naar de zwakke gezondheid van de nummer één. Maar met het referendum van mei voor de deur, zou het leger in de verleiding kunnen raken om toch nog iets te ondernemen.