Bossen spelen cruciale rol bij armoedebestrijding (VN)

In 2000 was Guatemala voor 35 procent bebost; drie jaar later was dat al opgelopen tot 40 procent. Volgens Luis Barrera, de directeur van het Nationaal Bosseninstituut van het Midden-Amerikaanse land, is dat te danken aan een beleid dat kleine landeigenaars helpt overeind te blijven en hen stimuleert hun gronden duurzaam te beheren.

Guatemala is geen unicum. Volgens de VN is er de voorbije 10 tot 15 jaar in heel wat ontwikkelingslanden veel veranderd op het vlak van bosbeheer. Er is vooral meer oog gekomen voor de sociale aspecten van dat beleid. Niet onlogisch, want volgens een VN-schatting is 90 procent van de 1,2 miljard allerarmsten op deze wereld aangewezen op hout en allerlei levensmiddelen uit het bos. In landen waar duidelijke afspraken zijn gemaakt over de rechten van kleine eigenaars en gemeenschappen om de natuurlijke rijkdom van hun omgeving te exploiteren, blijken de bossen over het algemeen beter beschermd te zijn.

De ontwikkelingslanden investeren ook steeds meer in bosbeheer. Regeringen van arme landen geven er jaarlijks 1,6 miljard dollar aan uit, de internationale ontwikkelingssamenwerking zorgt voor 1,2 miljard investeringen en eigenaars en plaatselijke gemeenschappen zouden per jaar tussen 1,3 de 2,6 miljard dollar in hun bossen pompen. Die schattingen komen van John Hudson, een ambtenaar van de Britse ontwikkelingssamenwerking.

Toch blijven de uitdagingen enorm. Op wereldschaal gaat de ontbossing razendsnel door. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) schat dat in 2000 nog 3,86 miljard hectaren van de aarde met bossen bedekt waren. Voordat de mens massaal bomen begon om te hakken, bedroeg het bosareaal nog 6 miljard hectaren. Ook de laatste cijfers uit Brazilië zijn zorgwekkend. Volgens het Braziliaans Instituut voor Ruimtewetenschappen (INPE) gingen in de Amazoneregio tussen augustus 2002 en augustus 2003 23.000 hectaren bossen voor de bijl. Daarvoor zijn in de eerste plaats grote veehouders verantwoordelijk, die almaar meer weidegrond nodig hebben. Brazilië werkt wel aan een nieuwe wet die commerciële houtkap in de toekomst zou beperken tot een vijfde van de totale oppervlakte van het Braziliaanse Amazonewoud.

VN-secretaris-generaal Kofi Annan stelde maandag in Genève dat de toekenning van eigendomsrechten en de overdracht van het bosbeheer aan plaatselijke gemeenschappen in veel landen te langzaam gaat. Freddy Molina, een Guatemalaanse milieuactivist, wijt dat aan weerstanden bij regeringen en aan druk van de grote bedrijven. De eersten willen hun zeggenschap over de bossen en de rijkdommen die er schuilgaan niet zomaar afstaan, de tweeden willen ongestoord hout en ertsen uit de grote bosgebieden blijven weghalen. Het Internationaal Bosbouwkundig Onderzoekscentrum in Nairobi schat de waarde van alles wat de bossen op deze planeet kunnen leveren op 4.700 miljard dollar (PD/ADR).