Brazilië voor verbod wapenhandel

Wapens doen het onveiligheidsgevoel bij de burgers toenemen, zegt Josephine Bourgeois, een onderzoekster van Viva Río. Die organisatie uit Rio de Janeiro ligt aan de basis van een succesrijke ontwapeningscampagne die sinds vorig jaar in heel het land wordt gevoerd.

Het zijn niet de wapens die geweld uitlokken, maar wel de straffeloosheid, repliceert Leonardo Arruda, directeur Voorlichting van de Nationale Vereniging van Wapenbezitters en Wapenhandelaars (ANCPA).

Het miniserie van Gezondheid leverde de voorstanders van het verbod op de verkoop van vuurwapens vorige week een sterk argument voor hun zaak. Voor het eerst in 12 jaar is in 2004 het aantal slachtoffers van vuurwapens gedaald in Brazilië. Vorig jaar stierven 36.091 Brazilianen aan kogelwonden, dat zijn ruim 3.000 doden minder dan in 2003. Die daling is voor een groot deel te danken aan de nationale ontwapeningscampagne die de Brazilianen sinds juli vorig jaar al 450.000 revolvers en geweren deed inleveren.

Maar volgens Arruda is het aantal moorden met andere wapens gestegen. Als je iemand wil vermoorden, vind je altijd wel een manier. De woordvoerder van de wapenfederatie wijst er ook op dat de inbraken en overvallen op voetgangers toenemen. Boeven gaan ervan uit dat hun slachtoffers ongewapend zijn, redeneert Arruda.

Brazilië is zeker geen tot de tanden bewapend land, voert Arruda aan. Amper vijf procent van de gezinnen heeft ergens een geweer in de kast of een pistool onder een kussen. In de VS heeft meer dan de helft van de gezinnen wapens in huis, in Zwitserland 35 procent en in Argentinië 20 procent.

Toch is dodelijk wapengeweld het voorbije decennium een groot probleem geworden in Brazilië. Sinds 1992 is het aantal slachtoffers van vuurgevechten en ongevallen met vuurwapens meer dan verdubbeld. Eind 2003 keurde het Braziliaanse parlement daarom al een wet goed die gewone burgers verbiedt wapens te dragen. De wet legt ook strenge voorwaarden op aan mensen die een vuurwapen in huis willen halen. Alle wapens en de bijhorende munitie moeten een merkteken dragen.

Het Braziliaanse parlement besliste eind 2003 ook een einde te maken aan de verkoop van wapens, op voorwaarde dat de bevolking daarmee zou instemmen. Dat zal naar alle waarschijnlijkheid gebeuren in het referendum van 23 oktober.

Op 1 oktober gaan de campagnes rond het referendum de laatste rechte lijn in. Voor- en tegenstanders van het verbod krijgen vanaf dan elke dag negen minuten zendtijd op nationale radio- en tv-zenders om hun argumenten bekend te maken. De voorstanders hebben zich verenigd in ‘Brazilië zonder wapens’, de tegenstanders bieden weerwerk onder de slogan ‘Voor het recht op wettelijke zelfverdediging’.

Veel tegenstanders lijken te beseffen dat hun zaak verloren is. Nu al doen wapenhandelaars de deuren dicht. In 1997 telde Brazilië nog 1.200 wapenwinkels, nu zijn er daar nog maar 300 van over.

De voorstanders van het verbod op wapenhandel hopen dat Brazilië de weg opgaat van Australië. Dat land kreeg in 1996 een heel strenge wapenwet. Na een openbare ontwapeningscampagne deden de Australiërs afstand van meer dan 640.000 vuurwapens. Vijf jaar later was het aantal moorden in Australië gehalveerd. Maar de twee landen zijn niet zomaar te vergelijken. Brazilië telde in 2002 22 moorden per 100.000 inwoners; Australië haalde maar een cijfer van 0,24. (PD/MM)